Maand: mei 2022

De liefde die ik de afgelopen jaren voelde in dit huis.

Toespraak Loroy Scheffer tijdens de afscheidsceremonie van Ellen.

Geachte aanwezigen, lieve Johan en Ellen.

Ik heb de eer om iets te mogen zeggen vandaag. De eer om iets te delen in de liefde die ik de afgelopen jaren gevoeld heb in dit huis. Zoveel gesprekken die ik heb gevoerd met Johan over Ellen en eigenlijk ook zoveel momenten van communicatie mét Ellen. Toen ik eens richting de deur liep na een behandeling hoorde ik nog gauw “Dankjewel schat” voordat ik mijn weg naar buiten vervolgde. Johan en ik kregen een grote glimlach op ons gezicht.

In de periode dat Ellen met onze hulp nog kon staan, oefende ik dat wekelijks met haar. Zo “dansten” wij ons een weg door de kamer. Dat bleef overigens beperkt tot de meters om het bed, maar voor ons gevoel vlogen we door de ruimte. Dit zorgde dan weer voor een glimlach bij Ellen.

Ondanks de onvermijdelijke achteruitgang de laatste jaren bleven er toch momenten van communicatie terug komen tijdens onze ontmoetingen. Ook in de laatste maanden liet Ellen duidelijk weten als ik haar net iets teveel in een ongebruikelijke houding wilde ontspannen. Een corrigerende blik was dan meestal voldoende.

Het zorgteam rondom Ellen was zorgvuldig geselecteerd en samengesteld door Johan. Strak geregisseerd. Ieder met zijn of haar eigen specifieke kwaliteiten. Ieder ook met zijn of haar eigen beweegredenen om betrokken te zijn bij Ellen. Het goede wat in mensen naar boven komt wanneer er zorg wordt gegeven, gaat vaak hand in hand met het goede dat de persoon die zorg krijgt zélf gegeven heeft. Het is dan een vorm van liefde die gegeven wordt.

Deze woorden heb ik eerder gebruikt, maar betere kon ik niet bedenken. Ik ken Ellen helaas niet persoonlijk van de periode voor haar ziekte. Ik ken haar dus vooral door de verhalen van jou, Johan, en door de zorg die jij voor haar gedragen hebt.

De passie die jou altijd gedreven heeft, Johan, en de liefde die je daarbij hebt laten zien, vind ik weergaloos. ‘Mijn muze’ noem je haar zo mooi. Ik denk altijd dat de liefde in mijn leven pas dán is geslaagd wanneer ik op dezelfde manier liefde voor iemand zal voelen zoals jij, Johan, dat voor Ellen voelt. Dat die liefde zich ook uit in het geven van zorg, dat is misschien niet iets wat je gewenst hebt, maar het is nog steeds liefde.

En Ellen, wanneer iemand blijkbaar zoveel liefde verdient dan heb je dat ook altijd zo gegeven. Jullie levens zullen altijd met elkaar verbonden blijven… Ellen, je bent overal, behalve hier, en dat doet pijn.

Een gedicht van Rupi Kaur (De eerste ochtenden zonder jou):

Ik leef voor dat eerste moment in de ochtend

Wanneer ik nog half aan het slapen ben

Dan hoor ik de vogels buiten fluiten

Aan het flirten met de bloemen

En ik hoor de bloemen giechelen

En de bijen zijn jaloers

Wanneer ik omdraai om jou wakker te maken

Start het allemaal weer opnieuw

Het snakken

De tranen

De schok

Van het realiseren

Dat je weg bent

De rauwe rouw is veranderd is zachte rouw, maar rouw blijft het.

Lieve mensen:

Mede namens Diana en Geeta dank ik jullie allerhartelijkst voor de grandeur waaraan jullie zo wezenlijk bijdroegen rond en tijdens het afscheid van mijn geliefde Ellen die ik het liefst zou terugroepen uit de hemel. Kon dat maar, ja kon dat ook maar, nog één dikke knuffel. Nog eentje maar. Maar helaas. Het afscheid was in platina. Het goud voorbij. Als ik er enkelen voor hun bijdrage even mag uitlichten dan is dat mijn vroegere geluidstechnicus bij mediatrainingen Jan van den Heuvel (foto’s en muziek) en zijn dat Elly en Ber en mijn Koerdisch-Syrische studente Helin (catering). Maar de dank betreft uiteraard eenieder. Van Diana tot noem maar op. We zijn bedolven onder de bloemen, kaarten, mails, brieven, telefoontjes, enzovoorts. Het aantal loopt naar de tachtig. Het voelt fijn. Als balsem. Het is geweldig. Nu onze draai (weer) vinden in een voor ons met de dood van Ellen veranderde wereld. Het wordt een hele toer, een ommezwaai. Langzaam maar zeker sluit ik de blogs af. Vandaag zijn de laatste vijf geplaatst op www.johancarbo.nl –  Het gaat om een fotocollage van afgelopen zaterdag + tekst. De allerlaatste blog, met de video van de afscheidsceremonie, staat intussen zoals jullie kunnen zien ook op de website. Dank mijn oud-studente bij de Hogeschool voor Journalistiek en wandelmaatje Annelies voor haar assistentie daarbij. Maar al te vaak gaat de wereld met heel zijn patronen van de digitaliteit me boven de pet. Ik liep afgelopen week in Valkenburg, mijn tweede thuis, keek even voorbij de viskraam bij die vorig jaar zo weerbarstige doch nu weer braaf kabbelende Geul naar de strakblauwe lucht en zocht Ellen. Ik tuurde, ik zocht de horizon af. Maar als gezegd: helaas. De vrouw die mij leerde wat belangrijk is in het leven. Ik hield haar zaterdagavond 30 april nog één keer in mijn armen. Nog één allerlaatste kus. Haar adem stierf weg. Mooi in alles, dat was ze. Ik mis haar, ik mis haar vreselijk, maar dat behoeft verder geen betoog. Hemelvaartsdag – niet toevallig gekozen – planten we twee vlinderstruiken bij Geeta, haar man Peter en hun zoon Kasper in hun tuin in Leusden ter nagedachtenis aan Ellen. Het gaat een fantastisch eerbetoon worden.

Met dankbare groet, Johan.

****

In 2014 begon ik te schrijven aan mijn boeken en mijn blogs nadat ik van heimwee gedesillusioneerd vervroegd was teruggekeerd uit Fuengirola bij Malaga voor een korte vakantie. Tussen de overdreven zwaar getatoeëerde Britten (generatiegenoten van me) voelde ik me nog hopelozer dan hopeloos. De plakplaatjes leefden van happy hour naar happy hour. Coronation Street aan de Spaanse zuidkust. Het werkte op mijn benen. Kon niet meer lopen. Ik bevond me in het voorportaal van een depressie, een burn-out, of wat het ook wezen mocht. Het had wellicht een naam, maar wat deed dat ertoe. Vervroegd terug uit Spanje. Al in het vliegtuig terug ontspanden de beenspieren zich. Lichaam en geest. Je loopt over van de verhalen, schrijf ze op, adviseerde de dokter. De boeken brachten me in het lezingencircuit over het omgaan met parkinson en Lewy Body. Het schrijven bood troost. Steeds weer in de zeer vroege ochtenduren aan het bureau. De balkondeur open. Soms ’s zomers al om vier uur in de morgen. Bij het krieken zogezegd. Het koffiezetapparaat werd nauwelijks nachtrust gegund. Ik dank onze trouwe aanhang aan lezers en lezeressen voor hun belangstelling, hun reacties en wat al niet meer. Maar nu stoppen. Ik hoop dat mijn laatste woorden in mijn toespraak bij het afscheid van Ellen ooit nog eens bewaarheid worden. Ik moet zonder haar verder. Het zal heel moeilijk worden, maar ik doe mijn best. Ik moet de stilte leren verdragen. Binnenkort ga ik Oekraïense kinderen namens de gemeente Utrecht lesgeven in de Nederlandse taal. Ik word geen kluizenaar lieve Ellen! Ik ga niet alleen Oekraïense kinderen helpen maar ook Afghaanse vluchtelingen bijstaan. De dubbele moraal ten aanzien van de vluchtelingen haat ik. Die is abject. Ik schaam me ervoor. Een mens is een mens. Een mens uit Afrika, Afghanistan of Syrië is evengoed een mens als iemand uit de eigen regio. De wereld is mijn regio. Diana, Helin, tante Nasima, Manal, Jacinta – zij en nog heel veel anderen hebben me geleerd verder te kijken dan naar Europa! De grenzen van Europa voorbij! Ik word hotelhovenier en receptionist in het Valkenburgse hotel. Een invulling aan mijn nieuwe leven. Helaas zonder jou, mij o zo dierbare Ellen. Wat mis ik je. Ellen, je was mijn alles. De kurk waarop mijn bestaan dreef. Maar dat wist je al veertig jaar. Jij blijft mijn alles. Jou komt nu rust toe. Eigenlijk won je van dat heerschap Parkinson. Je bleef hem ruim twaalf jaar op punten de baas. Het was rauwe rouw in de strijd tegen de parkinson. Geen rauwe rouw meer, het is nu anders. Ik heb er nog geen naam voor. De rouw van nu is zacht in het besef dat we van een verschrikkelijk zware tijd ook een bijzondere tijd wisten te maken.

In gedachten voortdurend bij je, lieve El, godin van me. Pijn bleef je bespaard. Nu de zorg voor jou is weggevallen is de leegte tastbaar.

****

Hoi Johan, 
Zo mooi, jouw prachtige woorden van dank aan eenieder die jou een beetje troost hebben kunnen bieden en er fysiek en non-fysiek voor je waren (en hopelijk nog zijn). Zie het als een cadeautje dat je moet koesteren. Zelden heeft het woord empathie meer betekenis als in meevoelen met jouw intense verdriet. En dat deden en doen velen…
Mooi dat we binnenkort kunnen bijpraten. Houd je goed Johan, Parool Sport en ondergetekende denken aan je… Ik mail je nog, misschien terrasje ergens in juni?
Warme groet,
Annet.

****

Beste Johan,

Wat heb jij van Ellen gehouden, wat houd je van haar, en wat zul je van haar blijven houden. Je zult ontzettend verdrietig zijn, maar jouw grote liefde voor haar, en Ellens liefde voor jou, zullen je beslist ook weer optillen als je dreigt in een diep dal te vallen. Dat je er heel goed aan hebt gedaan Ellen weer voorgoed naar huis te halen, dat hoef ik je niet te zeggen. Jullie hebben elkaar levens gevuld. In voorspoed is dat niet zo bijzonder, maar die tegenspoed, die zijn jullie sámen te lijf gegaan. En hoe! Ik heb Ellen leren kennen als een bijzonder mens. Johan, ik hoop dat je je nu niet alleen voelt als je met de mensen praat die met jou samen voor Ellen hebben gezorgd, het sterrenteam en alle anderen. Natuurlijk zul je haar vreselijk missen en jezelf in een ander leven moeten herpakken. Jou kennende zul je daar tijd voor nemen en je je altijd geschraagd weten door alles wat jullie samen actief doorstaan hebben. Ik wens je sterkte bij moeilijke momenten en ik wens je een mooi terugzien op jullie lang en gelukkig samenzijn. Ellen en haar Jopie. Jopie en zijn El – zo herinner ik me jouw koosnaam voor haar. Het afscheid van Ellen zal je ervan doordringen hoe bijzonder haar leven geweest is, ook in tegenspoed.

Sterkte en heel hartelijk gegroet, Marc en Jeannette.

****

Lieve Johan,

Heel veel sterkte de komende periode. Jullie waren een mooi stel samen. Mijn bewondering voor jou en de liefdevolle verzorging van Ellen, je kracht en vasthoudende vechtlust voor Ellen zodat er niets ontbrak aan haar verzorging.

Heel veel liefs, Dorothy Gresnigt.

****

Beste Johan,

Je hebt zó goed en ook zó lang in verschillende fases voor jouw Ellen gezorgd, nu is het laatste ook voorbij. We wensen je sterkte in het verdriet en gemis. We denken aan je.

Een meelevende groet van ons, Heije en Niske Wubs.

(Ons familiehuis in Mussel staat altijd voor je open).

****

Hallo Johan!

Het was indrukwekkend, de bijeenkomst in je huis en in je tuin. Voorafgaande aan de tocht naar het crematorium. Je hield je sterk. Als bij een vorige -meestal feestelijke- bijeenkomst. In Valkenburg had je mooi weer. Met zon, die hier de afgelopen dagen ontbrak. Je zal zeker tranen hebben laten vloeien. Dat hoort erbij: de vrije loop (nee, geen vier wijd) laten. Dat is ook een vorm van bij Ellen zijn.

Ik sprak onder anderen met Jan, de fotograaf. Wat een leuke en fijne vent! En met Helin. Prima Nederlands, lieve meid.

Een aantal dagen voor de crematie van Ellen herinnerde ik me dat jij ooit aan mij had gevraagd of ik Carry miste na haar overlijden. Zoeken door je boeken. Je vroeg dat op 26 augustus 2016. Bij de Plashoeve in Vinkeveen. Op die dag kende ik Carry precies 50 jaar. Dat ‘missen’ (wat ik uiteraard deed en nog doe) kwam er maar zwakjes uit. Het wordt (althans bij mij) anders en … toch blijvend. Het troost soms bij een dip. Brengt een traan of een lach.

Binnenkort weer afspreken, graag. En … hou je taai!

Groet,

Jan

PS. Ik weet niet of Hans Walraven ook onderstaande mail heeft ontvangen. Hij is in ieder geval benieuwd naar de video. Wordt dat een link op je website?

****

Hallo Johan,

Een mooi en liefdevol afscheid. Onvergetelijk. Wat zul je je getroost en gesteund gevoeld hebben met zoveel lieve mensen om je heen. 

Mijn dochter zei achteraf: ‘Ik hoop ooit een man te vinden die net zoveel van mij houd als Johan van zijn Ellen…’

En daar is alles eigenlijk mee gezegd. En nu gaat het leven verder…. zonder Ellen. Wellicht voel je rust, maar ook een intens gemis…… en dat zal altijd blijven…..ik wens je hier alle kracht bij, het zal niet makkelijk zijn.

Lief dat je langs wil komen, ik kijk daar erg naar uit, verheug me daar op. Wil je al op korte termijn? Ik ben volgend weekend vrij en de week daarna vanaf donderdag 26 mei zit ik ook ruim in mijn tijd. Of is dat te vroeg en wil je liever in juni?

Lieve groet, Yvonne, dochter van honkballer Roley Wout.

****

Beste Johan,


Wat vliegen de dagen alweer voorbij! Ik zag de foto’s en heb je blogs gelezen. Wat een mooie en respectvolle nieuwe reis mocht Ellen maken.
Vanmiddag in Utrecht heb ik even een eigen momentje gepakt en in gedachten was ik ook even bij jullie.

De stilte zal voor jou wennen zijn, maar zoals we in Limburg zeggen : kump goot jonk!


Hartelijke groet!


Madeleine, POH De Meent.

****

Hoi Johan,

Hoewel ik Ellen, jouw Ellen, jouw lieve Ellen, nooit heb gekend, werd mij al eerder via onze Parool-groepsapp duidelijk hoe zeer jullie samen één waren, zielsveel van elkaar hielden en dat wordt uit je trieste berichtgeving zoals die via Henk tot ons kwam, onderstreept.
De impact van jouw warme woorden hebben mij op mijn 68ste nog eens aan het denken gezet. Ik hou ook zielsveel van mijn Inge.
Maar zoals jij je – na al die Paroolloze jaren – intiem hebt geuit aan ons, aan mij, in deze laatste fase van jullie samen, heeft mij geraakt, diep ontroerd. De leeftijdscategorie van onze appgroep maakt het vanzelfsprekend dat we over de dood en het scheiden van onze meest dierbaren nadenken. En van velen hebben we al afscheid genomen. Maar jij hebt mij nog dieper aan het denken gezet. Ik geniet in details nog intenser van Inge en mij. Daar wil ik je temidden van je immense verdriet voor bedanken, het uiten, je melden!
Heel veel sterkte, maar het fundament van liefde zal je die kracht geven🤝

Tot de volgende reünie, hoop ik.

Beste groet, Harry ten Asbroek.
****
Hi Johan,

Via de Parool-app lees ik dat jouw grote liefde Ellen is overleden. Henk citeerde je met onder meer de woorden ‘liefde, loslaten, innige kus’.

Ik wens je een mooi afscheid van Ellen met jullie geliefden. Wat een klus heb je geklaard als mantelzorger, je mag nu even uitrusten, zodat je de liefde die jullie tijdens haar gezonde leven hebben beleefd weer opnieuw kunt insluiten. Die liefde, weet ik uit ervaring, gaat een nieuwe vorm aannemen omdat-ie simpelweg nooit verdwijnt. Hooguit sterker wordt, een schrale troost. Maar toch.

Take care, Tim Overdiek.
****
Beste Johan,

Diepe deelneming met je droefheid. 
Wat zal dat moeilijk voor je zijn! 
Ik hoop van harte dat je kracht zal vinden om 
dit zware verlies te verwerken.
Laat me t.z.t. nog eens weten hoe het gaat. 
En misschien kunnen we elkaar nog wel eens zien. 
Veel herinneringen samen aan Het Parool.
We wonen denk ik niet zo ver van elkaar. 
Ik woon met mijn vrouw Martha al vele jaren in 
Maarssen-dorp.
Heel veel sterkte!

Gerrit Overdijkink.

****

Lieve Johan.

Ik denk aan je.  Als je even een paar uurtjes 
wilt komen ben je meer dan welkom hier, je weet het. 
Maar alleen als je het aandurft.

Moni.

****

Ha Johan,

Ik vertrek aan het einde van de middag weer voor een paar dagen naar het hotel, Thom en Yvonne zijn er een paar dagen niet. Ik blijf tot donderdagavond.

Lieve Johan, laat de zon je verwarmen, lieve groet, Moni.

****

Lieve Johan,

 Gecondoleerd met het grote verlies van je lieve Ellen. Wat zal het een groot gemis zijn en een leegte geven.

Het zal wel een mooie herinnering geven, dat Ellen rustig, in jouw armen, is overleden. Tot het eind toe samen!

 Wensen je heel veel sterkte en kracht.

 Lieve groeten,

 Ad & Cinta.

****

Lieve Johan,

Met diep verdrietig en veel dikke tranen een omhelzing voor Ellen en jou. Hoewel,  wou ik in het echt doen. Ik wil heel even iets voor jou schrijven in deze moeilijke tijd. Alsjeblieft voel je niet moe, of verdrietig van deze moeilijke proces. Ik weet dat het makkelijk gezegd dan gedaan. Mensen om je heen ondersteunen je, en nu doe ik ook. Ik probeer nu positieve beelden te beschrijven, want dat is mijn visie daarop. Laat eens het einde van deze proses jouw volliefde aan dierbare Ellen niet stoppen, of afnemen. Deze momenten zouden dierbaar voor jou kunnen zijn, en tegelijkertijd met veel onzekerheid en angst. Maar beëindig deze roman niet met verdrietigheid. Ja, het is een roman en niet zomaar een gewone roman. In tegendeel met veel trots. Het is deel van jullie leven geweest. Je hebt afgelopen jaren alleen maar de gezondheid van Ellen verloren. Vergeet maar ook niet dat je dit samen met Ellen ermee omgegaan hebben, en dat was het belangrijkste. Je hebt niet meteen Ellen verloren. Waarschijnlijk was de afgelopen tien jaar voor jullie niet vanzelfsprekend, maar besef voortdurend dat jullie 32 jaren met elkaar geluk hebben gehad. Hadden jullie veel gedaan met elkaar en veel mooie momenten samen hebben gebracht. Het leven bestaat uit momenten. Ik probeer een beetje realistisch te blijven. Ik realiseer me dat deze momenten heel moeilijk kunnen zijn. Let op jezelf, vergeet maar even dit niet. Ellen zou ook blij zijn en veel trots op jou mag kunnen zijn. Vooral na die fantastische zorg. Veel respect! Je hebt een goede en waarde leven met haar geleid, en juist tot deze moeilijke momenten. Jij bent verstandiger dan ik ben maar ik begrijp eveneens wat het verlies is. Jouw liefde vind ik ontzettend puur en waardevol. Ik weet dat je al begrijpt wat ik bedoel maar, ik wilde in het kort aan jou iets schrijven. Life is a novel and we are the writers. Je zult nu moeten wennen. Je hebt hiervoor tijd nodig om te verwerken. Deze tijden zijn voor jou ook waardig en dierbaar. Blijf sterk. Het leven is inderdaad hard maar het is ook heel mooi als we met de omstandigheden ermee kunnen omgaan, want dat is het belangrijkste. En het is jou gelukt . Ik houd contact.

Ik houd van jullie. Liefs. Helin.

****

Dag lieve Johan,
Vanochtend heeft ons het bericht bereikt dat Ellen is overleden. Wij wensen jou heel erg veel sterkte in deze moeilijke tijd en onze gedachten zijn bij jou.

Liefs vanuit je vertrouwde hotel in Valkenburg,
Thom en Yvonne.

****

Johan,

Wat een triest bericht. Ik kan me nauwelijks voorstellen hoe jij je moet voelen. Liefde is inderdaad het mooiste woord wat er is. Met liefde afscheid nemen is dan ook de enige optie. Ik kom zaterdag langs om daar aan bij te dragen.

 Ik denk aan jullie.

 Leroy.

****

Ha Johan,

Vanochtend kreeg ik hier op Bali via Jan van Ewijk te horen dat jouw allerliefste Ellen is overleden. Man, wat ben ik daar van geschrokken. Dat kwam echt aan. Gecondoleerd met dit zeer grote verlies. En heel veel sterkte met de verwerking van het overlijden van jouw liefste, waarmee je heel veel lief, maar helaas ook veel leed , hebt gedeeld. Wat heeft zij een geweldige liefdevolle zorg ontvangen van jou en het verzorgingsteam. Koester alle liefdevolle herinneringen Johan.  Dat zullen er vele zijn geweest. Laat die de leegte in je hart vullen. Wat je in je hart bewaart raak je nooit meer kwijt. Veel steun, troost en sterkte toegewenst in deze moeilijke tijd vriend. 

Rini en Hans Walraven.

****

Lieve Johan,
Tot tranen geroerd. Hoe is het mogelijk dat jij woorden kunt geven aan alle emoties.
Ik blijf je voor eeuwig dankbaar dat je mij hebt gebeld. Wij blijven bij je Johan.
Ik hoop dat je een beetje kunt slapen. Weet dat Ellen en jij geen moment uit mijn gedachten zijn. En dat als je ook maar iets nodig hebt, je mij dag en nacht kunt bellen.
Liefste groet en wil je een kus aan Ellen geven van mij?
Geeta.

****

Johan, 

Gecondoleerd met het verlies van je Ellen. 
Je zegt het zelf met zoveel betere woorden dan 
ik kan bedenken….
De liefde van je leven moeten loslaten moet 
verscheurend zijn. 
Maar waar beter dan in je armen zou het “adieu” 
kunnen worden gestameld ? 
Ik wens je de kracht en sterkte toe die nodig is. 
Koester de mooie herinneringen die er veel zullen
zijn door de tranen heen! 

Cees van Nieuwenhuizen.

**** 
Allereerst gecondoleerd, lieve Johan.
Wat omschrijf je dat mooi, 
hoe Ellen is overleden en hoe je dat ervaart. 
Ze zal toch bij jou en Diana een enorme leegte 
achterlaten en ik wens jullie heel veel sterkte 
en liefde toe om dit te verwerken. Onthoud dat ik 
altijd klaar sta om je daar bij te helpen en te steunen. 
Ellen was mij ook dierbaar en ik denk aan haar met 
de vele mooie momenten die ik met haar meegemaakt heb. 
Die blijf ik koesteren. Lieve groet, Wil.
****
Wat triest, Johan. Gecondoleerd! 
Uit je laatste mails kon ik al opmaken dat wat ooit 
zou gebeuren toch al nabij was. 
Toch, het grijpt mij aan dat -hoe onvermijdelijk ook- 
zo’n liefde eindigt. Liefde bij leven dan. 
Maar, Johan, de liefde kan (nee, zal!) blijven voortduren. 
Als ik het woord ‘fijn’ mag gebruiken: 
fijn dat haar (jullie) afscheid op deze vredige manier is verlopen. 
Een ‘mooie avond’ schrijf je. 
Ik begrijp wat je -met al je verdriet- bedoelt. 
Huilen helpt! Groet, Jan van Ewijk.

PS.  Je had het erover dat je pen bijna leeg is. Of woorden van die strekking. Volgens mij kwam Ellen in (vrijwel) al jouw blogs voor. Je maakte altijd een koppeling naar haar. Je bent zeker in staat (en, voor jou als  schrijver is dat een therapie bij uitstek!) om nog een mooi en vooral treffend blog over Ellen te schrijven. Tot bij het afscheid van haar. J.v.E.

****

Beste Johan,

Mijn oprechte deelneming bij het overlijden van jouw grote liefde Ellen. Hoe groot dit verlies ook is, wees trots op de waardigheid en liefde die jij haar in de laatste jaren van haar leven hebt gegeven.

Je hebt met jouw onvoorwaardelijke zorg, aandacht en trouw haar de rust gegund die ze in haar eindfase verdiende en ook nodig had.

Diep, diep respect goede Johan voor de wijze waarop jij duidelijk hebt gemaakt hoe ‘samen zijn tot de dood ons scheidt’ eruit moet zien.

Ik hoop dat de liefdevolle en indrukwekkende wijze waarop jullie afscheid hebben genomen ook jou rust kan bieden.

De herinnering aan haar zal voor altijd bij je zijn.

Mede namens Corrie wens ik je erg veel sterkte bij het verwerken van dit immense verlies.

Groet,  je Parool- Sport collega destijds, Poul Annema.
****
Beste Johan,

Via Jan van den Heuvel bereikte mij zondagmorgen het bericht dat je geliefde Ellen is overleden. Niet onverwacht, maar toch nog snel, zo begrijp ik van Jan. Ik hoop dat je uit de vele goede herinneringen de kracht put om zonder haar verder te gaan. Ik hoop je snel bij onze collega op de Hogeschool, Jan in Tilburg weer te ontmoeten.

Sterkte!

Hartelijke groet, Huub Evers.

****
Lieve Johan,

Intens verdrietig lezen wij je bericht, onze gedachten zijn bij jou , Geeta,  Diana en alle andere vrienden die allemaal zoveel van Ellen en van jou houden. Het zal een grote troost voor je zijn dat je nog zoveel jaren langer  thuis van Ellen hebt mogen genieten, samen met hulp van Diana en alle andere verzorgenden.  Ik denk dat iedereen diepbedroefd is maar ook dankbaar dat verder lijden Ellen bespaard is gebleven. 

Lieve Johan, “Sterven is  verhuizen van de buitenwereld  naar het hart van de mensen die van je  houden. “
 

We denken aan je  en  houden van je. ❤️💙    Rust in vrede lieve onvergetelijke Ellen 🙏🙏. 

 John en Wietske.

****
Beste meneer Carbo,

Woorden schieten te kort voor dit vreselijke verlies. Ik zou willen dat het anders was. Ik leef met u mee en wens u alle sterkte en kracht voor de komende periode.

Hierbij bevestig ik mijn aanwezigheid bij de afscheidsceremonie.

Liefs, Manal.

****
Dag Johan,

Van Henk van der Sluis kreeg ik het trieste nieuws van het overlijden van Ellen. Wat je dan zoal zegt of schrijft, het is altijd overbodig. Misschien dat ons medeleven iets van je verdriet kan verzachten.

Bert en Wilma van der Does.
****
Beste Johan, Diana en alle mensen die Ellen liefhad,

Allereerst gecondoleerd met het verlies van jullie dierbare Ellen. Of misschien hoeven we juist niet van een verlies spreken, maar van een aanwinst ! Ellen zit in een ieders hart en zal ook steeds meer harten voor zich winnen. Wat heeft zij , samen met jullie, gestreden. 
In de korte maar toch intensieve tijd dat ik jullie heb leren kennen, stond de liefde en zorg voor Ellen op de eerste plaats . Groot respect voor jullie ! 
Liefde is inderdaad loslaten wanneer dat kan, en moet, want alleen dan kan elke traan ook zorgen voor een glimlach van een herinnering . 

Warme groet met een glimlach, Madeleine.
****
Beste Johan,

Gecondoleerd met het verlies van Ellen. Ik wens jou heel veel sterkte en kracht toe.
Je fotograaf op de krant van heel vroeger, George Verberne.
****
Beste Johan,
Gecondoleerd met het overlijden van Ellen. We zijn er stil van.
Ook wel weer heel bijzonder, want gisteren heb ik het nog over jullie gehad. Dat jij en Ellen met Oudjaarsdag overnachtten in van der Valk in Houten. Hoe fijn het was om dat voor jullie te kunnen doen. En de middag bij ons thuis met de muziek.
Fijn Johan dat er gelegenheid is om nog afscheid van Ellen te mogen nemen. Norbert, Max en ik komen zaterdagmiddag.
Wens je heel veel sterkte.
Lieve groeten van  Kim, Max, Norbert en Trudy.
****
Lieve Johan,
Ik hoorde het nieuws via Henk v.d. Sluis, dat was schrikken. Je verwacht zoiets en toch…ook weer niet. Hoe bewonderenswaardig een man die met alle liefde die hij in hem heeft zijn vrouw tot het einde verzorgt en zichzelf daarbij grotendeels wegcijfert. Ja ,dat is true love puur sang.
Ik wens jou en je naasten alle sterkte met dit grote verlies. Ik zal aan je denken.
Laat maar weten als je weer eens een terrasje wilt pakken…. Ik heb een luisterend oor…
Lieve groet van je oud-collega,
Annet van der Sloot.
****
Oh nee, lieve Johan. Wat ontzettend verdrietig. Maar wat fijn dat je bij haar kon zijn, middenin jullie prachtige liefde, tot het allerlaatste moment. Ach lieve Johan, wat ben ik geschrokken. Nee, even niet nu wandelen, maar binnenkort weer wel. Ik wens je heel veel kracht en licht. Bel me als ik iets voor je kan doen. Ik voel je pijn Johan.

Sterkte, je oud-studente tot aan Paramaribo toe, Annelies. En liefs. Tot gauw.
****
Lieve Johan,
Wat verdrietig dat je innig geliefde vrouw Ellen is overleden. Wat mooi dat je aan Henk schreef ‘liefde is ook loslaten als er geen keus meer is’. Wellicht gaat jouw liefde zo ver dat je ook blij voor haar kunt zijn dat ze nu naar het licht is mogen gaan, verlost van de zwaarte van haar lichaam. Wat zul je haar missen en wat zul je tegelijkertijd ook steun ervaren aan alle mooie herinneringen die jullie samen hebben gedeeld. Zeker in haar laatste periode waarin ik vermoed dat jullie intens het leven samen hebben kunnen vieren, ondanks of misschien wel dankzij haar ziekte. Dan kom je wellicht echt tot de essentie waar het in het leven om draait. Ik wens je alle kracht en wijsheid om met dit enorme gemis en de leegte die ze achterlaat om te gaan.
Met warme groet . Lisette Sevens.
****
Hallo dierbare Johan en natuurlijk ook jouw Ellen,

 Ik kwam thuis en vond de kaart op de deurmat en mijn hart sloeg en slag over bij het openen van de enveloppe.

Wat een triest bericht en wat een verlies voor jou en de wereld!!!!!

Een mooi en integer mens is weggegaan naar haar eigen wereld.

Wat een mooie kaart en krachtige goede tekst, dat is jullie wel toevertrouwd.

Ik wens jou, lieve Johan, en je naasten veel sterkte toe met het verlies van je schitterende Ellen. Prachtig koppel waren jullie, ik was er getuige van.

Veel liefs!!!!!

Groet Albert.

****

Hallo Johan, 
Wat een verdrietig nieuws. Gecondoleerd. Ik las, toen ik informatie over jou zocht, dat je in je blogs met zoveel liefde over Ellen sprak. Wat een enorme leegte zal ze achterlaten.  Ik wens je alle kracht toe dit grote verlies te kunnen dragen en in gedachten ben ik bij je, ook al kennen we elkaar (nog) niet.
Je mag me bellen, zo rond 11 uur, ik ben nl op mijn werk en ik weet dat ik dan wel even tijd heb. Mocht je morgen toch geen zin hebben of tijd vinden dan begrijp ik dat vanzelfsprekend. De wereld mag voor jou best even stilstaan.
Liefs, Yvonne.

Lieve Yvonne. Wat een geweldige mail. Ja, ik kan jou veel vertellen over Roley. Ik was zeer op hem gesteld. Heb je wel contact met je moeder, en wie was zij? Ik ga graag eens met jou ergens zitten om je over je vader te vertellen. Maar even geduld. Weet je, afgelopen zaterdagavond overleed de liefde van mijn leven, mijn dierbare, onvergetelijke, onmisbare Ellen. Ze had parkinson. Maar zeker van uit mijn liefde voor Ellen, mijn compassie en zo, praat ik graag met je om jou je vader beter te leren kennen. Oké? Misschien bel ik je morgenochtend wel even. Beste groet, Johan.

Dag Johan,
Toevallig las ik vanavond uw artikel over Roley Wout, mijn vader. Sinds juli vorig jaar hadden Roley en ik contact. Helaas heeft dit maar 6 maanden mogen duren. Ik heb hem in deze korte tijd leren kennen als een lieve, warme, rustige, maar ook oude man. Roley was erg bescheiden over zijn rol in het honkbal en daarom is het zo leuk anderen, waaronder u, met zoveel liefde en bewondering over hem te horen vertellen. Ik heb dit soort verhalen zo nodig om Roley goed te leren kennen. Dus dank voor dit mooie artikel. Het voegt voor mij als zijn dochter waardevolle informatie toe aan het beeld dat ik van Roley heb gekregen in het halve jaar dat we samen mochten delen.
Lieve groet, Yvonne Koiter.
P.S. voelt u de behoefte mij te mailen of bellen, dat mag altijd. Graag zelfs.
****

Beste Johan,

Wat een triest nieuws… Ellen overleden, een buurvrouw die Annemieke en ik vooral kenden als een lieve, passievolle vrouw. Ook Jij bent een man vol passie. Het is die passie waarmee jij Ellen thuis de laatste jaren nog zo’n mooie tijd hebt kunnen geven, samen met zoals je dat zo mooi omschreef op de rouwkaart, het sterrenteam.

Toen wij hoorden van het overlijden van Ellen, kwam als eerste herinnering bij ons op, dat Ellen en jij zich ontfermden over Coen op de dag van de uitvaart van Anke (zus van Kees). Coen had het enorm naar zijn zin gehad bij jullie en Ellen zette die dag natuurlijk al haar onderwijsvaardigheden in, zo werd er onder andere samen getekend. De aandacht van Ellen voor Coen (en ook van jou natuurlijk) was een mooie zonnestraal op deze voor ons verdrietige dag.

Het gemis voor jou zal enorm zijn, oneerlijk ook en toch, wat kunnen jullie terug kijken op een mooi leven samen.

Nu verder…momenten van boosheid, verdriet, frustratie zullen elkaar afwisselen, maar hopelijk ook mooie gedachten aan jouw lieve vrouw Ellen.

We zijn buren, hebben misschien niet “dik” contact, je kan bij ons terecht, al is het maar voor het even ophangen van een mooie foto van Ellen (omdat het boren van gaatjes in de muur nou net niet jouw passie is). En uiteraard houden we tradities in stand, zoals die van de jaarlijkse oliebollen. En ook de praatjes over het voetbal zullen doorgaan.

Sterkte!

Annemieke, Kees en Coen.

****

O lieve Johan,
Wat ben ik geschrokken van je bericht. Het leek wel of ik een voorgevoel had: ik heb vanmorgen gauw nog even je laatste column gelezen om te zien of er wat over Ellen in stond!  Wat heb jij de laatste jaren Ellen nieuw levensgeluk gegeven door haar thuis te halen! Je bent een kanjer en je hebt, ondanks het grote verdriet, prachtige herinneringen om op terug te kijken!! 
Dikke kus en veel sterkte Nelly toegewenst, ik kom naar de uitvaart. 💝🙏💝

****

Beste Mijnheer Carbo.

Beste Johan,

Zonet vernomen dat Ellen is gestorven, onze diepste deelneming met dit grote verlies.  De manier waarop u voor haar zorgde is bewonderingswaardig, een voorbeeld voor velen. 

Onze gedachten zijn bij jullie, de zorgdragers van Ellen. 

Beste Johan, stuur me eens uw telefoonnummer alstublieft.
Met vriendelijke groeten en tot spoedig vanuit hotel Cajou in De Panne, Bruno.

****

Geachte heer Carbo,

Ik hoorde gisteren van Manal dat uw vrouw Ellen is overleden. Gecondoleerd met het verlies van uw vrouw. Het was bewonderingswaardig om te horen met hoeveel liefde u Ellen al die jaren heeft verzorgd.

Ik wens u met uw naasten een mooi en waardig afscheid toe. Veel sterkte de komende tijd.

Hartelijke groet vanuit de apotheek in Vleuten,
Bram.

****

Beste Johan,

Hierbij wil ik je condoleren met het enorme, onherroepelijke en onherstelbare verlies van je lieve Ellen. Bij het korte contact op de reünie hoorde ik over de grote toewijding waarmee je de vrouw van je leven verzorgde. Ik wens je alle mogelijke sterkte in de komende moeilijke periode.

Ik vind het altijd lastig om woorden te vinden maar één ding wil ik zeker kwijt. Ellen en jij hebben laten zien wat liefde is.

 Hartelijke groet,

 Cajo Brendel.

****

Beste Johan, 

Ik ben zeer vereerd dat je me hebt uitgenodigd voor het afscheid van Ellen.

Wat een droevig nieuws dat je lieve vrouw Ellen is overleden. 
Ik heb altijd veel bewondering gehad hoe liefdevol je haar hebt verzorgd.
Daar kan ieder een voorbeeld aan nemen. Liefde is volgens mij het belangrijkste in het leven wat er is. 
Ik heb Ellen altijd een mooie en lieve vrouw gevonden, wat zal je haar gaan missen! 
Ik wens je heel veel sterkte met het verwerken van je verdriet. 

Lieve groet,  Marjon van der Meer.

****

Dag Johan,

Bij de dodenherdenking kwam ik Harry van Dam tegen; twee zonen en een vrouw overleden. Ik zei tegen Harry: humor/ironie is het instrument om je verdriet te doseren. Deze week vertelden vrienden mij dat in hun omgeving zes gevallen van kanker vastgesteld waren. Jouw bericht is ook altijd afschuwelijk. Als enige troost zie ik dat je een bewezen goed mens bent, die in staat was om zijn ik opzij te zetten voor de zorg van zijn geliefde én de tijd had om met elkaar deze periode goed af te sluiten.

Veel sterkte in je verdriet!

Wanneer je weer in staat bent, bel of mail en dan maken we een afspraak.

 Verdrietige groet, 

Bernard Tomlow.

****

De condoleances bleven binnenstromen. Van Marc en Jeannette, van Nanny Koetsier, uit Wedde in Groningen van de ouders van Niels, van nog meer buren om ons heen, van Eugene, Mascha, Polina en Nastya schuin tegenover ons bijvoorbeeld, vanuit verpleeghuis De Ingelanden, van oude bekenden daar zoals Ernst Nordholt bijvoorbeeld, en overal verder vandaan. Bloemen, kaarten, mails en brieven. Het verzacht de pijn om het verlies van Ellen. Waarvoor onmetelijk veel dank. Johan.

En ik keek op een wandeling door Valkenburg naar boven en ik fluisterde: Ellen kom terug, al is het maar voor heel even. De tranen kwamen.

In het verpleeghuis aten we dikwijls samen met mevrouw Van Kethel. De freule Van Kethel. Vrolijk dement, dat was ze, vrolijk dement. Vroeg ze eens: ‘Hoe komt u toch aan die mooie vrouw?’ Verbaasd: ‘U stelt de verkeerde vraag. Die moet zijn: hoe komt die vrouw aan u?’ ‘Dat interesseert me niet.’ ‘Hoezo niet? En ik heb nog wel een nieuw T-shirt aan. Vandaag gekocht.’ ‘Waar vandaan?’ ‘Van hier vlak om de hoek, van Zeeman.’ ‘Dat bedoel ik nou.’

Genodigden voor de uitvaart van Ellen: haal je gezicht uit de plooi. Er mag een glimlach op. Er mag een lach opklinken. We zijn hier niet in de verdrietige onpersoonlijke aula van het bedompte crematorium. Die atmosfeer past ons niet. We zijn thuis. Wie zoveel blessuretijd werd vergund mag omzien in dankbaarheid. Laat alle onnodige plichtplegingen vallen. Ellen zou niet anders hebben gewild. Met elkaar hebben we van een loodzware tijd ook een bijzondere tijd mogen (en kunnen) maken.

Lieve mensen.

Het overkwam ons. De apocalips. Het was een rot streek. Spaak en wiel. Ze kreeg parkinson, er volgde nog Lewy Body. We legden ons er niet bij neer. We besloten te vechten voor elke meter grond die nog binnen ons bereik lag. Ik zou het een volgende keer, die er helaas niet is, weer net zo doen. Met dit verschil: ik zou mijn grote levensgeluk Ellen nóg eerder uit het verpleeghuis terug naar huis halen. Misschien wel helemaal geen verpleeghuis. Het verpleeghuis paste niet bij ons. Ik hier, Ellen elders, buiten onweer en windstoten, het was onverdraaglijk. Hier al mijn eerste loftuiting naar het zorgteam rond de lieve Ellen. De zorg voor Ellen was hoogwaardig. De bovenste plank.

Eigenlijk is Ellen hier nooit weggeweest. Ook niet in de periode van het verpleeghuis. Ze was elke dag vele uren hier thuis, zoveel uren zelfs dat de directrice van het verpleeghuis mij eens vroeg of ik de kamer niet wilde opzeggen, dan kon een ander daarvan gebruik maken. De wijze waarop dit afscheid plaatsheeft past het beste bij de manier waarop mijn liefste en ik met de twee aan elkaar gelieerde ziektes zijn omgegaan. De wereld werd kleiner, het bestaan niet. Oh nee, zeker niet. De regie over dat nieuwe bestaan kwam geleidelijk. Met vallen en opstaan, en weer vallen en weer opstaan. Het leven kreeg een extra dimensie. We vonden een weg naar De Panne, naar Zuid-Limburg, naar de Veluwe, naar Vlissingen, naar De Kim in Noordwijk aan Zee, we vonden een weg naar zorghotels. We maakten op de hotelkamer in Kerkrade een maaltijd van de Jumbo minder koud met jouw föhn. We haalden alles uit het andere leven. En dat alles in die ene auto van waaruit boeken ontstonden. Die sexy veelvuldig bezongen duivelin, straks de enige volgwagen. Onze auto. Nu die van Diana. Jarenlang pen en papier op het dashboard om meteen vaak guitige opmerkingen van Ellen te noteren. Want ik zou ze eens kwijt zijn. Die plek in de Fabia vanwaar Ellen overal naar toe werd gereden, die plek is straks de mijne. Ja, je kunt van blik, of wat het ook is, gaan houden. We gebruikten deze tuin voor etentjes en gezelligheid en vulden ons leven net zo in als vroeger, en toch anders. De structuur veranderde. Maar de beleving bleef.  Als meer dan een pleister, veel meer dan dat op een wond.

‘Ben ik dood?’

‘Nee, natuurlijk niet, want anders kon je me dat toch niet vragen Ellen?’

‘Ja dat is waar. Ben jij dan dood?’

‘Nee, want anders kwam onze Fabia geen meter vooruit. Je ziet toch dat we rijden, stapvoets in de file weliswaar.’

‘Geloof jij?’

‘Jij Ellen?‘

‘Nee, ik denk het niet, nee.’

‘Je hebt er anders vroeger heel veel over gezongen bij het Leger des Heils, met tamboerijn nog wel.’

‘Dat was toen.’

Dromerig kijkt ze voor zich uit. En ondertussen worstelt de Fabia zich over de Hoge Brug bij de Douwe Egberts Utrecht binnen en ploegen de ruitenwissers zich naar een vroegtijdige slijtage.

Als de Fabia eens kon vertellen. De Fabia vertelde. Die klapte zelfs uit de school. Boeken vol anekdotes. Pen en papier altijd paraat op het dashboard.

Ik zag haar staan aan de rand van het honkbalveld waar ik een team stond te trainen. Een hinde. Wapperende manen. Een vrouw met make up en op pumps. Begerige blikken op de club in haar richting. Ik leerde haar kennen. Ik was bang voor haar, werkelijk bang. Want terwijl ik me van weinig mensen iets aantrok, hechtte ik ongelofelijk veel aan haar oordeel. Dat oordeel was maar al te vaak een gesel. Ze woonde toen nog met Frits. Een paar jaar was ik hun huisvriend. Keurige mensen, ik was dat niet. In die zin: ik rookte sigaren, dronk whisky, schoor me als ik zin had, en vaak had ik geen zin, had laarzen die ik hooguit poetste onder mijn broekspijpen. Wat je niet zag dat was er niet. Zo ongeveer. Ik had geen wasmachine. Ik zat één keer in de veertien dagen in Oog-in-Al, Beethovenplein als ik me niet vergis, in een broeierige wasserette tegenover zo’n opgewonden ronddraaiende schreeuwlelijk. En ik las daar de Story, Privé en andere loslippige pulpjes. Wat Het Parool destijds op het idee bracht mij misschien te lanceren als de equivalent van Henk van der Meijden uit De Telegraaf. Cees van Nieuwenhuizen begon erover. U moet weten: Het Parool begon noodlijdend te worden, De Telegraaf was Amsterdam geheel aan het veroveren.

Ellen bood aan mijn honkbalkleren te gaan wassen na elke verloren wedstrijd. Want we verloren veel in die tijd. En als we wonnen mocht ik ook een overhemd bij haar inleveren. Ellen kocht cadeautjes voor me toen we alleen nog maar bevriend waren. Een pan en een koffiepot van hotelporselein uit De Bijenkorf, hun waarde is voor mij nog groter geworden dan tot voor kort, en toen betekenden ze al heel veel voor mij. Successievelijk bracht Ellen accenten in mijn leven aan. We waren nog slechts vrienden, maar wel dikke vrienden. Ik ging verhuizen naar een flatje aan de Amstel in Amstelveen. Want dat moest als politieverslaggever voor Het Parool. Samen sausden we op een woensdagmiddag een muur in mijn nieuwe appartementje. Ik werd zo zenuwachtig van die spetter dat ik bij het afdalen van het keukentrapje met mijn blote voet, ik weet nog welke, in de emmer met verf stapte. Of ik niet beter even kon douchen. Was dat de hint? Ik wilde een vrouw zoals zij, nooit wetende dat het die vrouw zélf zou worden. Dat was moeilijk. Want we wilden Frits geen pijn doen. In Parma in Italië, we werden samen benoemd tot erelid van de Europa Cup-houder, was het raak. Naar buiten toe was ik de bravoure. Ik zocht Bach en Beethoven, vóór dat ik jou kende Ellen, tevergeefs in de opstelling van Feyenoord. Onze beste vrienden wisten hoe het werkelijk zat. Ik de bravoure – maar jij Ellen had de broek aan, de broek waarmee ik overigens niet naar de wasserette in Oog-in-Al hoefde. Je leerde mij wat belangrijk is in het leven. Je leerde mij consideratie te hebben met mijn manisch-depressieve moeder. Het zijn veertig geweldige jaren geweest. Ook de jaren van ziekte. Mede door dit huis, door deze tuin die weer tot wasdom komt. Daarom nergens anders dan hier het afscheid, tussen het eigen gebladerte, in het ons zo vertrouwde decor.

Wie Het Einde Der eenzaamheid van Benedict Wells gelezen heeft, kent de pagina waarop de twee kleine drommels van de hoofdpersoon nog één keer bij hun moeder in bed kruipen voor een laatste warmtegloed. Hier, lieve mensen, kwam na twintig jaar onze verloren schoondochter Geeta op blote voeten binnen en kroop binnen enkele seconden bij Ellen in bed, verborg haar gezicht in de oksel van Ellen, en huilde het hoofdkussen nat. Hier is altijd sprake geweest van liefde en werden stormen doorstaan die ook aan ons niet voorbij zijn gegaan. Ik heb zo ongelofelijk veel van Ellen gehouden. Zo ongelofelijk veel. Onbaatzuchtig veel.  En zonder ook maar iemand tekort te willen doen, richt ik me thans tot Diana. Wie anders. En tot haar familie. En weer tot Diana. Als zij er de voorbije jaren eens niet was geweest. Het was dan zonder meer heel anders gelopen. Diana was ons een zegen. Dat ons dit heeft mogen overkomen, fantastisch, werkelijk fantastisch.

Ellen en ik woonden een jaar samen in ons luciferdoosje aan de Amstel in Amstelveen. Ze wilde nog één keer moeder worden, Ellen, van een kind van mij, van een dochter die al een naam had. Het proces om mij wat beschaafder te maken was immers voltooid. Maar Ellen kon niet meer zwanger worden. De vernielzuchtige jaren ’70 van B2-blokken en Bredero waren ook daarin te rigoureus. Wil je me nog wel, vroeg ze, met naast zich de arts van het Diaconessenhuis. Wat een vraag. Ellen kreeg 35 jaar later toch een dochter. Op 1 november 2016. Haar naam: Diana. Samen tilden we Ellen gister nog één keer op, Diana en ik. Samen legden we haar in de kist. Samen sloten we de kist. En van buiten het vogelgekwetter. Een weergaloos goede verzorgende ben je, Diana. Zonder diploma’s. Maar weet, ook Cruijff had er geen. Goede wijn behoeft niet de krans van een diploma. Je bent naturel cum laude. Nu tijd om naar je biologische moeder in Hamburg te gaan. Mede door de coronacrisis heb je haar de afgelopen jaren veel te weinig gezien. En ook vanwege jouw tomeloze toewijding aan Ellen en mij. Ga nu naar Hamburg. Maar niet alleen in de auto alsjeblieft. Beloofd? Ik regel een vliegticket. Nu draaien we de rollen om en zorg ik voor jou.

Ik heb veel geschreven, 400 blogs in de afgelopen 6 jaar. Een paar boeken ook. Ze legden een heel flinterdun laagje vernis over mijn pijnlijke onmacht de strijd tegen parkinson niet te rekken maar te winnen. Ze hadden eigenlijk maar één heimelijk doel. Hopelijk zullen onze twee kleindochters ooit beseffen wat een geweldige oma ze hadden, prachtig mooi in alles. En misschien zullen ze ooit ook zeggen: ‘Dank je wel opa voor wat je allemaal voor oma deed. Je was haar veiligheid en geborgenheid, ook voordat ze ziek werd. Ze kon niet zonder je.’ Ik zou het trouwens allemaal zo weer willen doen.

Ellen mijn muze, mijn soulmate. Ellen, ineens stond je met je koffertje bij me aan de Amstel, op een vrijdagavond, begin mei, veertig jaar geleden. Ik schrok me rot van al die potjes nagellak die je bij je had. Je stierf in mijn armen, met mijn oor tegen je mond hoorde ik je wegglijden, we gaven elkaar nog één, nog één allerlaatste onvergetelijke kus. Het was eigenlijk een geluksmoment. We moesten elkaar loslaten. Liefde is ook loslaten als je uit gestreden bent. En we waren dat. Allebei. We konden beiden niet meer. Vanuit de tuin de stilte met enkele vogelgeluiden. Serene rust. Zachtjes ruisende boomtoppen. Dank voor de glans die je mijn leven gaf, en ook aan het leven van zoveel anderen als hier om je heen. Je was mijn kompas. Je zult dat blijven. Voor eeuwig. We waren elkaars anker.

Dankjewel voor je liefde Ellen, Johan, je Jopie.

.

Ze overleed in mijn armen. Alleen wij tweetjes op de stilwarme zaterdagavond van 30 april 2022. Mijn oor zowat in haar mond om haar ademhaling te registreren. Die stierf weg. Ze was uitgeknokt tegen de wrede spelbreker Parkinson, ze was op. Een week later, op zaterdagmiddag 7 mei, en opnieuw onder weldadige zomerse omstandigheden, een temperatuur tussen achttien en twintig graden, de uitvaart. Vanuit haar huis waar ze opgebaard had gelegen. Ook de vogels die aan hun nestjes bouwden deden haar uitgeleide. De tuin het hart van de ceremonie. Een huis van liefde, zou Leroy in zijn toespraak zeggen. Haar huis vol liefde. Een tuin met zitjes, parasols en het verse voorjaarsgroen dat weer tot wasdom kwam. Pindasoep en stokbrood, spekkoek, en witte wijn in ranke glazen. Een toost op haar, de onvergetelijke.

Een prachtig afscheid zoals een afscheid werkelijk prachtig kan zijn. Ongedwongen. Op het snijvlak van formeel en informeel. Met onder meer toespraken van huisarts Erik en fysiotherapeut Leroy. Licht van toon. Liefdevolle woorden. Woorden van respect in een vriendenkring om Ellen heen. Mooi in alles was ze, zó enorm trots op haar. Ga haar vreselijk missen, maar niet alleen ik. Ik laat thans de boeken die ik over haar schreef door mijn handen gaan. Ik blader en herlees passages. Het is de herinnering die kracht moet geven. En moet blijven geven. We hebben geprobeerd van een verschrikkelijk zware tijd tevens een heel bijzondere tijd te maken. En dat werd het, een heel bijzondere tijd. We groeiden door de ziekte van Parkinson niet uit elkaar. Nee gelukkig niet. In tegendeel welhaast. We bleven heel dicht bij elkaar. Tot de laatste seconde. Tot letterlijk de allerlaatste seconde. Het is troostrijk. En tegelijkertijd onwezenlijk. Corona bleef je goddank bespaard, lieve Ellen. De verdrietige eenzaamheid tijdens corona in het verpleeghuis eveneens. Het personeelstekort en andere tekorten in het verpleeghuis bovendien. De verzorging thuis was er één met vijf sterren, en nog meer dan vijf. Twee dagen na de crematie liep ik in mijn eentje op nieuwe slippers en in korte broek te wandelen door Limburgs Valkenburg. De eerste zonnebril van de drie in een week moest ik nog ergens laten rondslingeren. Ik liep dus te wandelen. Er was markt voorbij de Hema. De vaste maandagmarkt. Ik passeerde de viskraam. Keek omhoog en kreeg het plots te kwaad. Mijn ogen tastten het strakblauwe luchtruim af. Kom terug, prevelde ik. Kom alsjeblieft terug lieve Ellen.

Maar tegelijkertijd het besef dat sommige dingen in het leven onherroepelijk zijn. Stil verdriet op een wandeling door een plaatsje in Zuid-Limburg waarvan ik een beetje ben gaan houden. We vochten voor wat we waard waren. Voor elke millimeter vaste grond onder onze voeten. Gek eigenlijk, ik hoefde ditmaal helemaal niet naar huis te bellen zoals ik voorheen altijd op twee maandelijks mantelzorgverlof vanuit Valkenburg ’s morgens en ’s avonds deed. Het waren ijkmomenten. De ontbijttafel, de krant, de koffiekan, de laptop en de telefoon. ’s Avonds het al dan niet verwarmde terras bij een sateetje of zoiets. En dan sprak Diana voor jou Ellen. Ze legde de telefoon bij je oor en ik hoorde je ademhaling. De herkenning van mijn stem. Diana die me vertelde over je wenkbrauwen en een glimlach op je nog altijd rimpelloze gezicht. Mijn beauty. Mijn darling. In gedachten streelde ik je handen en ging mijn wijsvinger langs je lippen. En dat niet meer kunnen, dat ook niet meer kunnen bellen naar huis, het niet meer hoéven bellen naar huis, wat vormde dát maandag 9 mei een pijnlijk gemis. En ook nu ik dit vanachter mijn bureau optik. De vrouw die glans gaf aan mijn leven, mooi in alles, wat hield ik van haar, en wat zal ik van haar blijven houden. Onvervangbaar. Dank Ellen voor je liefde. Je was er altijd voor mij zoals ik voor jou. Moet ineens denken aan mijn training van een volle week voor de krant Het Laatste Nieuws in Cobbegem bij Brussel. Uitstekend hotel met alles erop en eraan. ’s Middags vanaf half vier was ik vrij. Fraai zomers weer. Alleen de maandag bleef ik er hangen. Daarna elke dag, vroege avondspits of niet, dwars door de benzinedampen van de Ring van Antwerpen naar huis, naar jou. ’s Morgens om vijf uur terug naar Cobbegem, om er in mijn hotel tussen de maisvelden en de zonnebloemen op het ontbijt aan te vallen en mijn les van die dag voor te bereiden. Het vooruitzicht later in de middag weer naar huis terug te karren. Het hotel hield ik aan. Voor het ontbijt, voor het gebakken eitje en de brie, de yoghurt met zemelen, meer niet. De Hogeschool nooit verteld dat ik geen enkel gebruik meer maakte van de kamer. Het hotel zou worden opgezegd, zeker weten, het ontbijt zou ik kwijt zijn geweest. Ach, hoe heette dat hotel ook al weer? De Waerboom! In mijn pennenbakje vond ik zojuist nog een ballpoint van die luitjes. We zijn er ook nog eens een paar dagen samen geweest, bij De Waerboom. Ik kon niet zonder je Ellen, altijd op reis had ik binnen de kortste keren heimwee naar jou. Ook in Berlijn waar toen de Muur viel. Ook zo’n verhaal. En in Venezuela. Hoe indrukwekkend was het Amazonegebied wel niet tot aan Colombia toe. Maar goed. Peru liet ik maar liever schieten. Ik overdacht dit alles toen ik in mijn uppie na de crematie in Valkenburg evenwijdig aan de Geul liep te wandelen. De vrouw die me leerde wat belangrijk is in het leven. Je was en blijft mijn liefste.

Ik kus je Ellen, in dankbare herinnering, Johan.