Twee jaar na de terugkeer van de Taliban zitten in Kabul nog steeds voormalige Afghaanse medewerkers van het Nederlandse ministerie van Defensie ondergedoken uit vrees door de Taliban te worden opgepakt, te worden gemarteld en gedood. Aanvragen voor politiek asiel in Nederland en hulp bij de vlucht worden stelselmatig afgewezen. Een brandbrief van de PvdA aan het kabinet om de Afghaanse medewerkers van de Nederlandse overheid niet in de steek te laten en in veiligheid te brengen. Ook ondertekend door drie van de vier regeringspartijen. Behalve… de VVD van voormalig bootvluchtelinge Dilan. Het zal toch weer niet waar zijn! Leven in vrijheid. Nooit meer oorlog. Maar die woedt juist overal.
Met Diana. Ellen herdenkt Ambarawa-6 voor vrouwen en kinderen, enkele jaren geleden. Opdat wij NOOIT vergeten. Helemaal NOOIT.
****
Een paar jaar geleden zei iemand uit mijn onmiddellijke woonomgeving me: ‘Ze zouden toch eens moeten ophouden over de oorlog’, doelend op de Tweede Wereldoorlog. ‘Dat gedoe ook altijd weer….’ Ik stapte onthutst mijn huis weer in, niet via die prachtige glazen deur van gang naar de woonkamer, want die had ik toen nog niet, ik liep op het bed van Ellen af en bood, voor die lege wauwelarij, aan de overlevende van Ambarawa mijn excuses aan. Hoe dom kun je zijn als je weet, en dagelijks op je tv-scherm kunt zien, hoe weinig de mens van de Kristallnacht en zo meer heeft geleerd.
Hier wappert sinds acht uur vanmorgen de Nederlandse vlag vanwege de jaarlijkse officiële en algemene Indië-herdenking. Het is immers 15 augustus. De herdenking is meer en meer van kolonisatie verschoven naar dekolonisatie en dat juich ik toe. Daarom mijns inziens heel goed dat ook de ambassadeur van Indonesië weer prominent aanwezig is vandaag bij het Indië-monument in Den Haag. Het gaat om DE MENS, ongeacht kleur of ras. Daarom ook heel goed dat het fanatieke deel van de Nederlandse oud-strijders geen poot aan de grond krijgt bij hun verkrampte inspanningen de oorlogsmisdadiger Westerling eerherstel te geven. Hij hield huis op Sulawesi. Hij moordde om het moorden. Het leven van een pelopper telde niet. Later werd de proleet badmeester in Purmerend. Hij stond er te boek als een aardig oompje. Jaja. Lees het meesterwerk ‘Revolusi’ van de ongemeen goede onderzoeksjournalist en schrijver David van Reybrouck, een Belg die al eerder faam verwierf met zijn spraakmakende bundel over de Congo. Niet toevallig gisteren weer enkele hoofdstukken van ‘Revolusi’ hier in de tuin en later binnen zitten lezen. In het teken van…
Opdat wij nooit vergeten. Opdat wij NIET over de oorlog ophouden. NIET, NIET, en NOOIT NIET. Opdat wij de oorlogsvluchtelingen en het soevereine Oekraïne niet gelaten als een voldongen feit zien. Opdat wij voor welzijn kiezen, en niet voor nog meer kilo’s welvaart en maximalisering van de winst.
Vandaag de algemene Indië-herdenking. Over anderhalve week de separate herdenking van de jappenkampen in de Archipel voor vrouwen en kinderen. Ik citeer Willen Nijholt van enkele jaren geleden op 15 augustus bij het Indië-monument in Den Haag: ‘Eigenlijk was hij nog maar een kind. Hij had zijn teddybeer nog onder zijn arm. Hij wist nog niets van het leven. Dat was nog maar net begonnen. Duim in de mond. Hij klampte zich vast aan zijn moeder. Maar de jap vond hem oud genoeg met zijn amper acht jaar om hem van zijn moeder te scheiden. De jap vond hem oud genoeg voor het mannenkamp. Daar ontfermde een onbekende man van achter in de zestig zich over het kind van acht en sleepte hem de oorlog door. De man van achter in de zestig deed dat ten koste van zichzelf.'(Het verval van een land. Een premier die zijn kabinet doelbewust laat struikelen over het fundamentele mensenrecht op gezinshereniging. We noteren 2023. Een voormalige bootvluchtelinge die binnen de VVD de rechter vleugel bedient. Hetgeen schreeuwt om de sociaaldemocratie. Nu eens te meer. Leren we het dan ook nooit ??? !!!)
Over anderhalve week, zondag 27 augustus, op Bronbeek de (van vandaag afgeleide) herdenking van de jappenkampen voor vrouwen en kinderen. Ellen verbleef met haar moeder (de kanjer Beatrice) in Ambarawa-6. Ze had geluk. Vlak voor de capitulatie van de jap gaf die agressor de vrouwen en kinderen van Ambarawa-10 – het is meer dan een cijfer – opdracht een kuil te graven. Toen die kuil klaar was, werd dat voor diezelfde vrouwen en kinderen hun massagraf. Ik tekende het verhaal op in het bijzijn van Diana en Wil vorig jaar, toen we een deel van de as van Ellen op een zaterdagmiddag bij schemer verstrooiden op Bronbeek. Het verhaal plantte zich vast in mijn hersenpan.
Daar op Bronbeek was ik vorig jaar samen met Wil voor de herdenking van Ellen en haar kampgenoten. Daar op Bronbeek gaan dit jaar op 27 augustus ook Diana en Helin naartoe. Het gazon van Bronbeek. De uit de oorlog overgebleven driekleur in eerste instantie halfstok, later gehesen onder de tonen van het Wilhelmus. Het Onze Vader zoals dat in de kampen werd gezongen. De naam van Ellen zal tijdens de herdenking weerklinken tussen de bomen met hun vogelgekwetter. Waarna een minuut stilde voor haar dood, welke voor mij nog altijd heel dichtbij is, en zo zal blijven. De onvervangbare die voort leeft in mijn verdere bestaan. Ach, kreeg Ellen na haar repatriëring vanaf Java naar Nederland te horen: ‘Hadden jullie in Indië ook met oorlog te maken? Jullie hadden er daar ver weg gelukkig nog zon bij, dus jullie hadden weinig te klagen.’ Die zon? Het was voor de gevangenen hun grootste vijand.
ONVERSAAGT En ONGEBROKEN, naar de tekst op het herinneringsmonument voor mede Ellen op Bronbeek in Arnhem. ‘Ze zouden toch eens moeten ophouden over de oorlog’. Voldoende om de persoon in kwestie daarna al helemaal niet meer serieus te nemen. Want we zullen NOOIT over de oorlog ophouden.
Om nooit te vergeten. Hoe kostbaar bleek ook De Panne. Ellen, voor Diana haar Nederlandse moeder.