Dit is de wereld waarin wij leven. Geen woorden voor. En toch. Toch maar proberen hier woorden voor te vinden. Oog om oog, tand om tand. Stond dat vroeger niet in de Bijbel? Ik kan ‘m niet raadplegen, ik heb geen Bijbel meer, al jaren geleden de deur uit gedaan. Van huis en haard verdreven. Vergelding? Grondoorlog? Moet alles in de Gazastrook kapot wat er ook maar kapot kan worden gemaakt inclusief de Palestijnse kinderlevens? Onze nieuwe minister van buitenlandse zaken Bruins Slot prevelde iets van proportionaliteit. Toen de interviewer haar vroeg wat dat precies voor de Nederlandse overheid betekende en waar haar proportionaliteit in Gaza lag, bleef de arme schat het antwoord schuldig. Het calvinistische (ARP) meisje Bruins Slot hakkelde een beetje. Liever een andere vraag. De staat Israël is in Gaza en op de Westbank een bezettende macht die een bezet volk opsluit in een concentratiekamp en daar naar believen gas, licht en water afsluit.. En als bezettende macht nu raketten afvuurt op een bezet volk. Fosfor, zo misdadig zelfs? De schrijfster en letterkundige Karin Amatmoekrim heeft in haar column voor NRC gelijk dat Israël spot met het internationaal recht. Onschuldige slachtoffers in Gaza. Volstrekt onschuldige burgerslachtoffers. Kijk naar het meisje op de voorgrond. Kijk er tien seconden naar. Lees van vredesactivist, journalist en columnist Ari Shavit ‘Mijn beloofde land’. En van Ronen Bergman ‘De honderdjarige oorlog tegen Palestina’. Golda Meir 1973. De geschiedenis van onverzoenlijkheid. Eerste- en tweederangs burgers. LEES. Maar het merendeel van ons is het lezen verleerd. De eerste zin in ‘Het beloofde land’ van Ari Shavit: ‘Zolang ik me kan heugen, herinner ik me angst, existentiële angst.’
De olieraffinaderijen in het noorden van Syrië staan in brand. Doden en gewonden. Ik hoor er Rutte niet over, de oelewapper. Dood en verderf. Ontwrichting op ontwrichting.. Ja, Helin, daar in die olieraffinaderijen werkte ooit jouw vader. . Zware aardbevingen in Herat in Afghanistan. Ja, Diana, jouw moederland blijft niets bespaard. Er is geen God. En als die er al wél mocht zijn dan heeft hij een bloedhekel aan Afghanistan. Humanitaire ramp op ramp. In Herat 2500 doden en verder puin, weinig meer dan brokstukken. Of beter: armoedige lemen hutjes die als kaartenhuizen in elkaar zijn gezakt. Honger, gebrek aan alles. Aan medicijnen, aan water, aan elektriciteit. Gaza. Een hel op aarde. Een hel, want de planeet kent ze in veelvoud. De Westelijke Jordaanoever. Hezbollah vanuit Libanon. Rusland en Oekraïne. Nagorno-Karabach. Net buiten Teheran in Iran werden de progressieve regisseur Dariush Mehrjui en zijn vrouw doodgestoken. Waarom? Wat hadden zij misdaan? De wereld kent een ongelofelijke drang tot zelfvernietiging. Ik mag volgens De Telegraaf ook de beursgenoteerde multinational Ajax en zijn patjepeeërs niet vergeten in dit rijtje. Niet doen dus.
Want eigenlijk is dát – dat rollende balletje dat even niet wil rollen – ons belangrijkste binnenlands nieuws. Het regent natuurlijk weer pijpenstelen op de Nederlandse televisie met allerhande zwaar bebrilde deskundigen die weten hoe het in de wereld in elkaar zit, of het nu over Ajax gaat of over het Midden-Oosten. Stop er een muntje in en de kletsmajoors steken van wal. Het voegt niets toe. We trekken een ernstig gezicht en we kakelen over het montuur van onze leesbril heen dat de situatie bij Ajax en in het Midden-Oosten ons door merg en been gaat. De reiskosten naar de studio zijn geregeld. Ank Bijleveld loopt parmantig rond op het congres van het CDA alsof voor de voormalig minister van defensie, en zeker ook haar rol daarin, geen vernietigend Afghanistan-rapport bestaat. Door competentiedrang gekoppeld aan incompetentie mensenlevens op het spel gezet. Een stoethaspel.
Een verademing in dit opzicht: De nieuwste Maarten van Rossem, ‘Maarten 80 jaar’. Het boek was mee voor een paar verregende dagen Friesland. Het is meermaals om je te bescheuren. Maar zo nuchter, zo met distantie, zo zelf-relativerend, zo boeiend en in de roos in feite. Zijn rommelige studeerkamer aan de Utrechtse Frans Halsstraat ken ik van twee interviews met hem. Het was in de Golfoorlog en Van Rossem ging door voor een fenomeen als Amerika-deskundige. Een naaste collega van mij had bij Van Rossem in de collegebanken gezeten. Die collega bejubelde de hoorcolleges geschiedenis van Maarten van Rossem als bijkans cabaret. De collegezaal was voor Maarten van Rossem meestal al weken van tevoren uitverkocht.
Dat is lesgeven! De studenten liepen met hem weg. Lees hoe Van Rossem vertelt over zijn baas aan de Universiteit Utrecht, de destijds beroemde Hermann von der Dunk. Je lacht je rot. Van enige organisatie was geen sprake, er was bijna nergens sprake van, en toch liep het als een trein. Matthijs van Nieuwkerk noemt hij ‘hemeltergend stompzinnig’, René van der Gijp een ‘vermeende psychopaat’. Geen enkele bekende uit de media is veilig voor Van Rossem. Hij wijst op onze randdebilisering. Het is doorlopend dekking zoeken. Het is granaten koppen. Valhelm op. Van Rossem vertelt over een gesprek met Pim Fortuyn over elkaars schoenen. Populisme als een schimmelziekte in de democratie. Over collega Arend-Jan Boekestijn van wie ze zeiden dat als hij iets vond, het op voorhand nooit kon kloppen. Kletskoekverkopers, lees je om de haverklap met voorbeelden. Het is voor de lezer genieten. Hij dwaalt tussen D66 en de PvdA. Twee partijen die nu de afschaffing van de monarchie in hun partijbeginsel hebben zitten. Kappen met die onzin.
Ik haal één zin uit het pas verschenen boek van de hoogbejaarde televisieprofessor Van Rossem uit Utrecht die overal wel een mening over heeft, je kan het zo gek niet verzinnen waarover wel: ‘Mensen kunnen prima sprekers zijn en toch grotendeels onzin uitkramen.’ En weer een handvol voorbeelden. Die zit, zouden ze bij Ajax zeggen. Maar dan de vraag natuurlijk: wie is tegenwoordig Ajax? Misschien zou het nuttig zijn bij Ajax ook eens de rol van de overspannen sensatiebeluste media aan de orde te stellen. Als het aan Van Rossem ligt het liefst de media zo breed mogelijk. Populisme, zoals hij zegt, als een schimmelziekte van de democratie. Betaald voetbal mag worden afgeschaft, vindt Marco van Basten. ‘Nu pas?’ Van Rossem vindt Gijp een psychopaat en het voetbal met zijn volgers wezensvreemd.
Wie ‘Maarten, 80 jaar’ leest, is verzekerd van een goede nachtrust, ondanks een wereld die aan alle kanten in de fik staat. Alhoewel… het ziekenhuis in Gaza. Het monsterlijke. En Rutte? Worden nu de banden met de daders van de aanval op het ziekenhuis van Gaza opgeschort? Toon je nu eens eindelijk ballen?
(Gelukkig hebben wij ons eigen wereldnieuws, Ajax met speculerende, fantaserende, zogenaamd analyserende, adviserende ‘sportverslaggevers’.. Aanstellerige gewichtigdoenerij. Het liefst bemoeien ze zich met hun houten pen overal mee, wauwelaars.. Zelf nooit een club geleid maar het hoogste woord. Las zo-even dat André Hazes jr. huilend wakker werd in de armen van zijn schoonmoeder, kijk dát is nog eens nieuws).