‘Johan, mag ik hier niet meer zijn?’
Met een zachte stem of ze hier nog wel welkom is.
Die komt binnen.. Net als de vorige avond de emotionele reactie van Frans Timmermans op de verkiezingscatastrofe die Nederland lijkt te hebben veranderd in een schandelijk schaamteloze bondgenoot van de duisternis. De morele donkerte rond haatdragende figuren als Marine Le Pen en Victor Orban. En ook Donald Trump. Vergeet nog bijna Robert Fico in Slowakije. De positie van Rutte om de NAVO te gaan leiden is er verondersteld niet beter op geworden. Met hem, Rutte, zou het anders gelopen zijn voor de VVD en het land. Een land dat nu bezig is zichzelf op te heffen.
Ik sta op en doe het Journaal van acht uur uit. Voorlopig even geen tv meer, hoor ik mezelf vol walging zeggen. Een man die gedijt bij chaos en amusement als nieuwe premier? Weg ermee. Geen spat beter dan de platte lolbroeken van Veronica Inside. Die verdienen ook nooit meer een verkiezingsdebat.
‘Nee, wees maar niet bang. Je mag hier zijn. Dit is binnenkort ook jouw vaderland. Ik sta garant.’ Het komt er met volle overtuiging uit. Ik ga op zoek naar ‘Een wereld van vreemden’ van de wereldberoemde Zuid-Afrikaanse schrijfster Nadine Gordimer.
Onzeker: ‘Ik heb toch een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd? Ik hoor er toch al een beetje bij? Ik doe zo mijn best.’
‘Volgende maand word jij bij de gemeente verwacht voor je paspoort. Je zit ijzersterk in de procedure. Je bent al bijna niet meer staatloos.’
Op social media vieren scholieren en studenten, haar leeftijdsgenoten, uitbundig en lichtzinnig, ja dat laatste vooral, de uitslag van de verkiezingscatastrofe. Verwend tot op het bot. Jongelui , gesjeesd in hun denken, met het glas champagne in de hand. Ze feliciteren elkaar. Brengen een toost uit op… Op wat eigenlijk? Zouden ze het eigenlijk wel weten? Populisten hebben niet eens eenvoudige oplossingen voor grote problemen, het ontbreekt ze aan oplossingen. Het is retoriek. Waarom moet ik toch steeds zo denken aan het Duitsland van de jaren ’30? En aan meer, aan nog veel meer. Die brallerige propaganda. Er met open ogen intuinen. De gelijkheidsparagraaf naar de prullenbak.
‘Johan, mag ik hier niet meer zijn?’
‘Ik zal je eens wat anders laten zien. Geef me mijn laptop eens. Demonstraties van oprechte democraten in Utrecht en Amsterdam. Zie de beelden. We houden elkaars hand vast hoor, geef je hand maar. Timmermans en Jetten (‘Weet jij trouwens naam en adres van zijn kapper?’) gaven gisteravond het goede voorbeeld.’
En ja, toegegeven, heel veel anderen niet. Die mevrouw de draaitol van de VVD niet, nee. Die mevrouw zonder enige zelfreflectie. Die mevrouw met teveel eigenwaan. In het couturierspak genaaid door Zadelhoff en zijn ondernemerskornuiten. Die mevrouw van die deur en een kier. De allergrootste stommerik van deze verkiezingen.
En ook niet die andere draaitol zonder ballen die hard bezig is zijn reputatie naar de gallemiezen te helpen. Het verlegen beverige piepkuiken uit Enschede dat al meteen na de verkiezingscatastrofe stond te hjjgen om over schaduwen heen te springen. Schaduwen? En anders moest hij altijd erg lang nadenken over een antwoord. Oude wijn van het CDA in nieuwe zakken. Een bekend staaltje glibberig CDA. Wrok lijkt nu zijn voornaamste drijfveer.
Wat gaan die twee nu doen, die mevrouw die zoveel afweet van gezinshereniging en daar nu zo slecht mee omgaat? Verloochening. En die meneer die de vorige dag nog zo hamerde op de grondwet? Gaat de ambitie met het tweetal aan de haal, omdat het land nu eenmaal bestuurd moet worden, wat dit ook tegenwoordig betekenen mag, of houden ze hun slappe rug nog een beetje recht en gaan ze voor de fundamentele mensenrechten in een land dat behoort IN te sluiten en niet UIT?!
‘Nee, jij bent veilig in Nederland hoor.’ De domheid en ongeletterdheid regeren. De platitudes doen hun verwoestende werk.
‘Weet je, zodra het kerstvakantie is, laat ik je een dagje Brussel zien. Als beloofd. De beloning voor je harde studeren. We gaan samen eten in de beroemde Beenhouwerstraat van Brussel, het is daar net Parijs. Eén en al restaurantjes daar. Ik moet aan Ellen denken, weet je, we hadden daar zo’n mooie voorjaarsavond. Volgens mij was ik in Brussel voor stagegesprekken. We hadden studenten voor praktijkervaring bij de EU gestald. En we gaan ook naar de befaamde Belgische universiteitsstad Leuven. Gewoon een kijkje nemen. En daar zeggen we niet dat we uit Nederland komen.’
Als het moet dan laat ik haar daar in Leuven haar studie voortzetten, bedenk ik. Maar ik houd mijn mond. De Belgen gaan immers binnenkort ook stemmen. Wel vertel ik haar van Andere Tijden en de studenten van toen. De Sorbonne in Parijs, Daniel Cohn-Bendit, ik vertel haar van Leuven, van het Maagdenhuis in Amsterdam, ik vertel over 1968. Ik vertel als een Ouwe Lul uit een Antiek Tijdperk dat ik nog eens ‘Johnson Moordenaar’ schreeuwde. Ik vertel over de jongeren van mijn tijd. Met trots. Ze waren progressief. Ze waren links. Die jongeren vertoonden zich niet met De Telegraaf, welnee zeg. De Telegraaf, die stak je in de fik. Bij iedereen hing Che Guevara aan de muur. Er waren wel wat rechtse jongeren, maar daar was meestal al vroeg iets mee mis. Ze werden graag officier of onderofficier als ze voor hun nummer in militaire dienst moesten.
‘Wat was jij, Johan? ‘Niks. Manschap. Kanonnenvoer, noemden we het. Ik begon als soldaat en werd uiteindelijk soldaat-1. Het stelde niks voor. Mijn grootste verdienste in dienst was het schrijven van sollicitatiebrieven voor een aantal van mijn zestien kamergenoten, omdat ik hbs had. Ik zat tussen fantastische vrachtwagenchauffeurs. We sliepen in stapelbedden, vandaar zestien op een kamer. Ik heb het er eigenlijk wel naar mijn zin gehad. Ik geloof dat ik nog drie weken korporaal ben geweest. Maar wegens een incident, waarvan ik me niets meer kan herinneren, is die streek mij afgenomen. Werd ik weer soldaat-1. In die tijd was het geen verdienste om carrière te maken als dienstplichtige. We waren in de sfeer van Boudewijn de Groot, je weet wel, die man die we zagen op de Indië-herdenking van dit jaar op Bronbeek.’
De jongeren beklommen de barricaden. Nu zijn ze conservatief, rechts en ultrarechts, misschien zijn ze wel helemaal niets, verlummelen ze hun tijd met kromme vinger op een mobieltje, missen ze solidariteit. Ze zijn onverdraagzaam, ze leggen de Grondwet naast zich neer, als ze al weten wat die inhoud. Huisvesting is een enorm probleem, maar die los je niet op met tegenstellingen tussen bevolkingsgroepen aan te wakkeren. Wilders brengt geen beter Nederland. In geen enkel opzicht. En ik zeg haar dat ik mijn hart vasthoud. Ach, de revoluties. Ach, Praag en Portugal, heette het daar niet de Tulprevolutie? Nee, het was de Anjerrevolutie van 1974 tegen Salazar. Tulprevolutie was Kirgizië, als ik me niet vergis. En Praag, dat was inderdaad ook 1968. Dubcek. Ik was in november 1989 in Praag op een persconferentie van hem en Vaclav Havel. Havel? Ja Havel! Google hem maar eens!
Ze luistert. Ze houdt van luisteren. Ze wil de verloren jaren van de burgeroorlog in Syrië inhalen. Ze heeft geen tijd te verliezen. Haar studieboeken, haar bureautje, de leeslamp erboven. Een stichting helpt haar. Ze is die stichting intens dankbaar. Ze draait elk dubbeltje een paar keer om. In Syrië deed ze haar middelbare school bij bominslagen en luchtalarm. Vaak werd de studie voor langere tijd onderbroken. Bovendien werden Koerdische meisjes tegengewerkt. Ze kijkt naar College Tour, naar EenVandaag, naar Lubach en naar Buitenhof. Pulp is aan haar niet besteed. In amusement en chaos gedijt ze niet. Intellectueel heeft ze een honger die niet te stillen lijkt.
Ze staat op eenzame hoogte, denk ik wel eens. Wat doet het leven met je in je jonge jaren. Geen door-en-door verwend meisje. Niet door haar ouders naar de ogen gekeken. Daar was in de oorlog geen tijd voor. Ze beleefde Gaza in het noorden van Syrië. Ze krijgt een mailtje. Van de gezamenlijke organisaties voor vluchtelingen. Ze leest ‘m voor. Niemand hoeft zich zorgen te maken, staat er ter geruststelling. ‘Er is nog rechtvaardigheid in Nederland en: 1 op de 4 Nederlanders heeft een verkeerde man gestemd, maar 3 op de 4 waren zo wijs dat niet te doen.’
Ook de Raad van Kerken en het Contactorgaan voor Moslims zijn van slag. De moskeeën dicht? Hoofddoeken verboden? Inperking van de vrijheid van godsdienst en van meningsuiting? Worden de media aangepakt? Journalisten werden tuig van de richel genoemd. Als die geblondeerde meneer zijn woorden waarmaakt beleven we nog boekverbrandingen. En 2,3 Nederlanders liepen als slaapwandelaars het stemhokje in. Later zal Youp van ’t Hek de jongedame van de VVD vergelijken met een louter oneliners spuiende cassière van het Kruidvat. Een mailtje van Diana. Eén diepe zucht. En een illustratie meegestuurd. Een ontgoochelde Arabier in zijn nette pak bij zijn schoorsteenmantel met een rolkoffertje, klaar voor vertrek. Nog even de kaarsen uitblazen. De petitie tegen een ultrarechtse premier in Nederland van de organisatie Avaaz (wereldwijd zeventig miljoen leden) wordt binnen enkele uren door meer dan 50.000 Nederlanders ondertekend. We blijven niet achter.
‘Vertel me nog eens welk cijfer je vorige week had voor je toets psychologie.’
Dat montert op. De glimlach bij een kop thee. Een 9.5 voor al die uren boven op haar kamer aan het bureau. Ze wil arts worden en als arts veel terugdoen voor de veilige haven die Nederland voor haar bleek na tien traumatische oorlogsjaren in het Syrië van Assad.
Nog een keer dat cijfer?
‘Houd je daaraan vast, meisje. Opdat je weet dat de liefde het altijd wint van de haat in de maatschappij.’
****
Hallo Johan!
Nee, gehuild heb ik niet. Wel gevloekt. VVD had het grootste reclamebudget. Dankzij die Zadelhoff. En een andere zakenman (goed voor twee ton) die met zijn arbeidsbureau migranten naar Nederland haalt. VVD is geen volkspartij maar een ondernemerspartij. Natuurlijk een volkomen verkeerde strategie van de VVD. Het kabinet laten vallen over asielmigratie, (met Yesilgöz aan het roer), was een cadeau voor Wilders. In de overwinningsspeech van Wilders, in een kroeg in Scheveningen, zei hij toch echt zoiets dat de ‘Nederlanders nu weer op één kwamen’. Impliciet weer een uithaal naar allochtonen. Omtzigt c.s. is CDA 2.1 (BBB 2.0). Glibberig.
Wilders als premier is onmogelijk. Een flater in diverse buitenlanden. We wachten af. Op betere tijden.
Groet, Jan van Ewijk.
Gaza heden. Woorden overbodig. En vereist dit geen solidariteit? Het aanzien van Nederland in vele buitenlanden? In België en Duitsland bijvoorbeeld? Aangetast tot en met. Maar wat kan het ons schelen.