Vanuit haar domicilie Frankrijk schreef Jeannette Klusman:
Laat ik nou net vóor ik de open brief van Johan Carbo aan zijn nieuwe verpleeghuisleiding las het volgende verhaal uit de diepe Zuid-Franse provincie gehoord hebben. Een vrouw doet na rijp beraad een zelfmoordpoging, wordt gevonden, tegen haar zin gereanimeerd en in een psychiatrische inrichting opgenomen en daar tegen haar zin vastgehouden. Ze mag geen bezoek ontvangen, krijgt gedwongen antidepressiva toegediend, moet de kamer delen met demente medepatiënten van wie er één zich in haar bed nestelt. Verstandelijk gehandicapten behoren ook tot de bewoners. Na vier weken wordt ze vrij gelaten.
‘Zoiets bestaat “bij ons” gelukkig niet meer’, denk je dan en ook nog met een beetje trots. Totdat je de open brief van Johan Carbo aan de directeur van het verpleegtehuis leest. Holisme heet de Nederlandse methode om allerlei schakeringen van mensen bij elkaar onder te brengen die niet meer thuis kunnen leven omdat hun bovenkamer helaas onfunctioneel is heringericht. Holisme. Was dat niet een wat zweverige kijk op het leven? Alles hangt met alles samen en het geheel is meer dan de som der delen? Jazeker! Maar wordt hier soms een ander sommetje gemaakt en zijn alle zorgbehoevenden in één huis gewoon goedkoper, ook al delen de delen van deze som soms bitter weinig behalve hun hulpbehoevendheid? Wie een dementerende ouder heeft, weet dat die anders reageert dan iemand na een zwaar herseninfarct of een patiënt met parkinson en Lewy Body.
Natuurlijk weten politici en bestuurders in de zorg dat ook. En ja, er moet bezuinigd worden, ook in de zorg. Maar niet tot elke prijs en niet ten koste van de allerzwaksten. De tijden zijn voorbij dat een mooie kreet met een lieflijke uitstraling, ho-lis-me, genoeg is om burgers met een kluitje in het riet te sturen. Bestuurders, directies en politici, wees eerlijk! Zeg wat de kosten zijn voor gespecialiseerde hulp. Laat zien wat je kunt schrappen aan niet-noodzakelijke dingen. Houd de eigen bijdragen van goed verdienenden tegen het licht, evenals salarissen en wachtgelden van leidinggevenden Durf inefficiënte bestuurders en directeuren de wacht aan te zeggen. Draai eens een paar dagen mee in verpleegtehuizen met uiteenlopende aanpak. Tel de zegeningen van de bewoners en pas daarna de som der delen.
Dat lijkt mij een passende reactie op de brief van Carbo. Aldus Jeannette Klusman, docente Duits in het hbo-onderwijs en lange tijd medewerkster bij De Groene in Amsterdam.
Haar verhaal is duidelijk. Hoe efficiënt is de verpleeghuiszorg? Zou je het echt merken als er werd bezuinigd op het aantal bestuurders en managers? Misschien wel, waarschijnlijk wel, en dan in positieve zin. Ze eten mee uit de ruif. En niet zo zuinig ook. Hetgeen ten koste gaat van de kwaliteit die de verpleeghuisbewoners aan verzorging op grond van hun radeloze afhankelijkheid behoeven en beslist ook verdienen. Het organogram van de verpleegzorg doet denken aan een kind met een waterhoofd. Ik zal ook niet licht vergeten hoe protserig en aanstootgevend onze vorige voorzitter van de Raad van Bestuur met pensioen ging. Geld speelde kennelijk geen rol. Ja, kreeg ik van een submanager naderhand te horen: zo’n duur feest genereerde uiteindelijk sponsoren, het leverde meer op dan er tevoren in was geïnvesteerd. Zo’n uitspatting was goed voor de relaties. Netwerken bij een glas champagne. Geloofde ze het zelf? Brave diender die medewerkster. Ze had geen idee wat die partytenten en al die hapjes en drankjes wel niet gekost hadden. Dus hoezo de bloemetjes buiten zetten en daar nog winst op maken ook? Loop als bestuurders en managers inderdaad eens mee in meerdere verpleeghuizen met een verschillende aanpak, zoals Jeannette Klusman schreef. Tel eerst de zegeningen van de bewoners en pas daarna de som der delen. En houd in het achterhoofd dat het snel kan gaan om van zorgbestuurder te veranderen in een verpleeghuisbewoner. Lopen we dan nóg warm voor het holisme-evangelie? De werkvloer zou tegen de excessen in de zorg veel meer een vuist moeten maken. Maar daar is een vechtersmentaliteit voor nodig en engagement. De verpleegzorg maakt een mantelzorger vaak crazy en doet hem de zijlijn verlaten. Er zijn er te veel op de werkvloer die maar al te graag tegen de macht aanschurken en voor wie het werk slechts hooguit een baantje is. Dat kan niet gezien de grote verantwoordelijkheid voor gezondheid en welzijn. Bovendien geven te veel verzorgenden er blijk van te weinig te doen aan zelfeducatie en het bijhouden van hun vakliteratuur. En kennis is nu eenmaal macht – macht die we nodig hebben om de verpleegzorg te hervormen en een beter aanzien te geven. Zoals het nu gaat heb ik er niet zoveel fiducie in. Sprak gisteren een kennis wiens dochter Verpleegkunde studeert op een hbo. Zijn dochter loopt stage maar was van plan haar studie af te breken. Ze was geschrokken van medewerkers in het verpleeghuis die hun hart totaal niet bij de zorg en de bewoners hadden liggen. De dochter van mijn kennis dacht vanuit idealisme nog in termen van liefde en belangstelling voor levensgeschiedenissen.