Johan Carbo

Ik wil u laten weten dat dierbare Johan ,voor mijn ogen ,op vrijdag 3 mei 2024 is overleden. Hij bleef kiezen voor de liefde. Hoe onwerkelijk is het allemaal. We nodigen u uit voor het afscheid van Johan Carbo. Het afscheid zal in stijl gebeuren met een drankje op het leven zoals Johan het gewild zou hebben. “Geef ons ook morgen” schreef Johan eens. Hij zou wensen dat we op dezelfde voet verder zouden gaan. Dat we met veel levenslust verder leven.

De afscheidsbijeenkomst zal op maandag 13 mei 2024 plaatsvinden, vanaf 12:00 uur tot 14:00 uur en daarna is er catering die voor een hapje en een drankje zorgt. Wij verzoeken u vriendelijk om een onverpakte losse bloem mee te nemen. Aansluitend zal de crematie in besloten kring plaatsvinden. Er worden geen rouwkaarten opgestuurd. Wel is er een NRC-advertentie op vrijdag 10 mei , dit was de wens van Johan Carbo. U krijgt een persoonlijke uitnodiging. Op dit blog mag door iedereen worden gereageerd.

Utrecht, 16 december 1950 ✝ De Meern, 3 mei 2024
Helin Al Mohammad en Diana Sharifi

Een citaat van Johan Carbo vanuit zijn nieuwjaarskaart

Het einde zowat van een bewogen jaar met naschokken die nog steeds
voelbaar zijn. Dat zal zo blijven. Liefde is ook loslaten als tijd en omstandigheden daarom vragen. Het klinkt zo rationeel, maar nee, dat is het nu ook weer niet. Het gemis komt met golven. Eb en vloed. Niettemin, gaan we voor het leven, voor het licht. Met de ziekte van Ellen en haar dood ben ik erg verbonden geraakt met Afghanistan en Koerdische Syrië. Ik noem Helin, ik noem Diana. Beiden zijn heel speciaal voor mij geworden. Ze vonden de weg naar mijn hart.Ik verwijs in dezen naar het huiveringwekkende boek van Nadia Murad, een iconische Yezidi en mensenrechtenactivist uit Koerdische Irak. Wat zei Helin op een warme zomerse zondagmiddag in de tuin tussen de paar-stinten van de alles zo schilderachtig overwoekerende vlinderstruiken? In het noorden van Syrië waren de bergen mijn beste vrienden. Bergen voor Helin om zich voor de vijand te verbergen. Haar schuilplaats. Schuilt hierin ook de diepere betekenis. Leven in angst, voor vliegtuigen, voor IS, voor geüniformeerden, voor landmijnen, voor gifgas, en meer dan dat. Hulde Helin, jij kleine studiewonder, voor de 8 waarmee je deze dagen van je tentamen aan de VU Faculteit Geneeskunde thuiskwam. Ik heb haar opgevangen om de stabiliteit, de veiligheid en de goede toekomst te bieden. Reuring , na de benauwende stilte die in mei thuis over me heen viel met de dood van Ellen. De kopjes kwamen niet meer van hun plek , sinds de zomer weer wel. Ik neem haar overal mee. Zo zuinig op je Helin. Zo fanatiek ben ik op je studie. Op deze manier bleef mijn dierbare lieve Johan en bleef inderdaad gaan voor het leven. Hij creëerde zijn eigen familie en vriendenkring. Dat deed hij met veel liefde
en compassie met een centrale rol voor Diana en Helin. Helaas heeft dit niet
lang mogen duren. Intens verdrietig want hij wilde dolgraag blijven leven om
betekenis, geborgenheid en bescherming te bieden aan eenieder die hem lief was.

Johan: “Helin, Ik leef voor je meisje, Ik bescherm je altijd, Je bent
mijn zonneschijn in dit huis“

In memoriam Johan Carbo

Je hebt van die mensen die niet zo heel erg lang iets doen, maar die wel een onwisbare stempel op iets drukken. Zo’n persoon was Johan Carbo voor UVV honkbal in een van UVV’s roemruchtige periodes in de jaren zeventig/tachtig.
Johan is vrijdag 3 mei 2024 op 73-jarige leeftijd overleden aan een hartstilstand.
Een begenadigd (sport)journalist/tekstschrijver/blogger/auteur en columnist, docent en mediatrainer. Johan ging met vervroegd pensioen om nog meer te kunnen zorgen voor de liefde van zijn leven: Ellen, die op 30 april 2022 is overleden
Zijn grote hobby was de honkbalsport. In de jaren zestig en zeventig reed hij op zijn brommertje naar heel veel wedstrijden van UVV. Want UVV beheerste een aantal jaren zijn leven. Erelid Joop Kruithof ‘rekruteerde’ Johan op de tribune tijdens een honkbalwedstrijd. Het bleek een gouden greep.
Johan trad toe tot het bestuur van wijlen Line Klein, oprichtster van de afdeling Softbal binnen UVV. Line nam het voorzitterschap van het honkbal over na het overlijden van haar echtgenoot Tom in 1967. Officieel was Johan in dat bestuur wedstrijdsecretaris. Het spreekt voor zich dat zijn schrijverstalent en het bijbehorende netwerk hem ook op andere terreinen brachten. Denk hierbij onder andere aan zijn werk voor de uitgaves van het blad Bull Shot (later Hot Shot) en zijn werkzaamheden voor het Nieuw Utrechts Dagblad, Voeg daarbij zijn ongebreidelde energie en gedrevenheid en je komt op de uitspraak dat hij zijn stempel op deze periode binnen UVV drukte. Hij kwam in aanraking met allerlei spelers en coaches en natuurlijk moesten die allemaal naar UVV komen. In 1988 verzorgde hij de eindredactie van het 40-jarige honkbal jubileumboek. Zijn inbreng over de vorm en inhoud was bepalend voor het grote succes van dit ‘juweeltje’ met zijn vriend wijlen Jack Keja als wijze en rustige coördinator. Jarenlang maakte Johan ook deel uit van de redactie van het bondsblad Inside. Bovendien had hij een groot aandeel in twee sportboeken; het boek over 25 Haarlemse Honkbalweken en dat over een eeuw honkbal in Nederland. Door allerlei oorzaken verloor Johan het contact en zijn interesse voor UVV. Hij ‘verdween’ naar stadsgenoot HMS waar hij wederom voor de honkbalsport van grote waarde was. Maar ondanks dat hij zelf zei ‘’niets meer te hebben met UVV’, verschenen er in zijn blogs nog regelmatig verhalen over iconische honkballeden binnen UVV. Werk van zijn hand is ook terug te vinden op de site van UVV. Zelfs schreef hij in een van zijn laatste blogs over zijn 73-jarig verjaardag ‘’ Je wordt maar één keer in je leven 73. Een wonder eigenlijk dat ik dat heb gehaald. Ik kon het eerste jaar in de journalistiek, bij Parool Sport, geen stukkie beginnen zonder eerst een Wilde Havana van La Paz aan te steken. Tien sigaren in een doosje. Ze gingen schoon op zodra er een artikel geschreven moest worden.’’

Namens bestuur HSV UVV
Marina van Huissteden-Kaspers

De uitvaart van Johan is maandag 13 mei in besloten kring.

Op vrijdag 3 mei 2024 overleed Johan Carbo, sportredacteur, politieverslaggever en chef buitenland voor Het Parool in Amsterdam en het Utrechts Nieuwsblad. Veertien jaar lang werkte Carbo als docent aan de Fontys Hogeschool voor Journalistiek, thans Fontys Journalistiek. Zijn oud-collega Ton Bennink schreef deze in memoriam, welke Villamedia met zijn toestemming opnieuw publiceert.Laatste wijziging: 21 mei 2024, 12:05

En, zoals je mij schreef: dat wat je in je hart bewaart, raak je nooit meer kwijt. Mijn gedachten bij jou en ook bij Diana. En ik sta erbij stil. Ik wil je middels deze weg je heel veel sterkte en kracht wensen met de komende tijd.  En de tijd die gaat volgen met het verwerken van het verlies en het omgaan met gemis. En ik wil je tegelijkertijd mijn hulp aanbieden, mocht die van pas komen. Al weet ik dat je misschien weinig aan zal hebben aangezien ik niet echt in de buurt woon. Maar wellicht is af toe een berichtje met de vraag hoe het gaat ook al behulpzaam. Ik kom jullie maandag met mijn moeder ook persoonlijk condoleren en afscheid nemen. Tot dan, Liefs, Krijn.

Wat een verdrietig nieuws. Ik zal er maandag zijn. Als ik ergens mee kan helpen, iets voor je kan doen of iets voor je kan
betekenen, nu of later, laat het mij weten. Zoals Johan en jijzelf in het leven hebben gestaan en naar mensen hebben omgekeken, is inspirerend. Ik heb er alle vertrouwen in dat jij dat zult voortzetten en als ik daar een bijdrage aan kan leveren, doe ik dat heel graag. Gecondoleerd met jouw verlies en veel sterkte de komende komende periode. Groet, Richard

Het straatje dat favoriet was bij Ellen en mij. Het straatje naar de kerk en dan linksom de boekwinkel. We gingen er altijd naar binnen. Voor een krantje en een vers boek. Er werd wat af gelezen op het strand en op kamer 6 van het zorghotel. De boekwinkel dus. En verderop de Hema. En dan iets doorlopen naar de kaasboer. Op vrijdag de markt, vaste prik. Ook Helin gaat deze zomer kennismaken met Vlissingen. Met vandaaruit wellicht een bezoek aan Brugge.

***Reactie Beriwan. Het verhaal van de terugkeer naar het AZC in Koudekerke na 25 jaar laat een diepe indruk achter. Bij haar, maar ook bij ons die haar deze week spraken. Diana wordt overweldigd door emoties bij het zien van de plek waar ze ooit met haar kinderen verbleef. De herinneringen aan eenvoudige maar betekenisvolle momenten brengen onverwachte gevoelens bij haar naar boven. Wat kon ze dat ook mooi vertellen. De gedachte aan de vriendelijke begeleiders, zoals Henk, roept een diepe verbondenheid op met deze periode uit haar leven. Ik hoorde Diana daar ook gisteren over vertellen op de sterfdag van Ellen. Hoewel Diana verrast is door haar emotionele reactie, voelt ze de behoefte om deze ervaring te delen met haar kinderen door ze foto’s te sturen en zelfs te overwegen om hen hier ook eens mee naartoe te nemen. De reis naar Vlissingen op Koningsdag versterkt deze indruk, waarbij Johan herinneringen ophaalde aan vakanties met zijn echtgenote Ellen en plannen maakte voor nieuwe avonturen aan de Zeeuwse kust. De gedachte aan het verkennen van vertrouwde plekjes en het maken van nieuwe herinneringen vervult Diana met opwinding en anticipatie. Johan voelt zich geïnspireerd om  Helin kennis te laten maken met deze speciale plek en kijkt uit naar mogelijke uitstapjes naar Brugge vanuit Vlissingen. Prachtig.

***Reactie Diana. Kostbaar blog voor mij. Foto’s en tekst gaan mijn hele familie door. Van kinderen, naar tantes en ooms, en naar neven en nichten. Het was geweldig die dag naar de Zeeuwse kust.

*

De reis van een Koerd, een vluchteling, een mens.

Er zaten veel te veel opvarenden in de rubberen opblaasboot die vanuit Turkije de territoriale wateren van Griekenland had bereikt. Het was midden in de nacht, en koud. Veel wind, tegen stormkracht aan. Het was aardedonker. Vrouwen en kinderen bibberden zich naar de vrijheid. Vanuit Syrië hadden ze het gevoel van nog een heel klein beetje mens te zijn allang verloren. Hun lot lag telkens weer in handen van andere hebzuchtige en kwaadaardige smokkelaars. Ook Ismaîl Mamo bevond zich onder de oorlogsvluchtelingen op zee richting Griekenland. Huilende baby’s en kleine kinderen. Troostende moeders. Prevelende ouderen. Verzen uit de Koran werden gereciteerd. Dat God ze maar mocht bewaren. Gezinnetjes die al op zee afscheid van elkaar namen. Geen van allen kon zwemmen. De rubberen opblaasboot maakte water. Leek te gaan zinken. Iemand had hem lek gestoken, maar wie? Het was een wanhoopsdaad om de Griekse kustwacht tot redding te laten overgaan. De patrouilleboot voer zelfs om de oorlogsvluchtelingen heen. Met uitgestoken smekende handen beroep op de Griekse kustwacht om mensenlevens te redden. In plaats daarvan maakte de Griekse kustwacht rechtsomkeert. De Syriërs mochten voor wat de Griekse kustwacht betreft gerust verzuipen. Toch haalden de meeste opvarenden als door een mirakel veilig de kust van Kos. Maar wel zonder het allerlaatste beetje bagage dat ze vanuit het strand van Turkije mee hadden kunnen nemen. Nagenoeg naakt verschansten de bootvluchtelingen zich voor de Griekse politie in het struikgewas.

In ‘Mam, ik ben geen crisis’ beschrijft de Koerdisch Syrische student Ismaîl Mamo zijn levensgevaarlijke vlucht vol vernederingen uit Kobanî in een bewonderenswaardig feitenrelaas aan het graf van zijn moeder. Hij is voor twee weken terug thuis waar hij opgroeide. Mamo ontvluchtte het Koerdische gedeelte van Syrië uit vrees voor militaire dienst te worden opgeroepen en in het regeringsleger te moeten vechten tegen zijn eigen Koerdische volk. Een reden die ook een zwager van Helin uit het Duitse Gronau tot vluchten bracht. Beelden van Diana met twee kleine hummeltjes door Rusland op een klein flesje water. Beelden van de vader van Helin dwalend door de griezelige straten van Beiroet in Libanon met drie tienerdochters en een zoontje, een nakomertje.

Nee, Ismaîl Mamo is geen crisis. Het doet geen recht aan de overlevingsdrang van oorlogsvluchtelingen. Welk recht zou Geert Wilders, en zijn nu waarschijnlijk al drie miljoen sympathisanten, zich mogen toe eigenen om over medemensen te denken en te praten zoals zij doen? Eén stap verder en we zitten op het niveau van Donald Trump die migranten aan zijn grens met Mexico onlangs afschilderde als ‘animals’.  Als beesten. Je moet het maar uit je strot krijgen. 

Nog een passage uit ‘Mam, ik ben geen crisis’. Het illustreert weer de mentaliteit van veel baliepersoneel in het regelzieke Nederland. Lees mijn vorige blog over mijn goede vriend die het aan zijn prostaat heeft en nu even is aangewezen op een katheter. Baliepersoneel dat voor arts speelt. Een foerier in Ter Apel die je een geweldig pak slaag zou toewensen.

Ismaîl Mamo is via Griekenland, Servië, Hongarije, Oostenrijk en het Duitsland van Mamma Merkel in Nederland aangekomen. De meeste afstanden te voet. Onderweg had hij gehoord dat hij zich in Nederland meteen in Ter Apel moest melden. Maar hoe kwam hij in Ter Apel? Twee meisjes in de trein hadden het over Zwolle, overstappen voor naar Emmen, en dan de bus naar Ter Apel. Het moet een wonderlijke communicatie zijn geweest. Bang de namen Zwolle, Emmen en Ter Apel te vergeten bleef de vluchteling ze maar voor zichzelf herhalen. In de trein deed hij zijn schoenen uit. Daar zat hij tussen winters geklede witte Nederlanders in een T-shirt en korte broek. En op zijn blote voeten. Bagage had hij niet meer. In Zwolle was hij zo bang de aansluiting naar Emmen te missen dat hij zijn schoenen vergat. In Ter Apel stond hij twee uur in de rij buiten in de regen. Even probeerde hij onder een afdakje te schuilen, maar een medewerker van het aanmeldpunt paste naar goed Nederlands gebruik de regels toe en stuurde hem terug in de rij. In Ter Apel sliep hij de eerste nacht op de grond in zijn natte T-shirt en korte broek. IJskoude voeten. Hem werd de volgende ochtend ingefluisterd naar een bepaald loket te gaan om naar schone en droge kleren te vragen. Daar zat een mevrouw met een uilenbril aan een tafel. Ze noteerde zijn naam voor droge kleren die hem over twee weken zouden worden verstrekt. Niet eerder? Hij had geen draad meer aan zijn lijf! Nee, niet eerder. Dat stonden de regels niet toe. En mevrouw had zich aan de regels te houden. Deed ze zelf ook in Nederland. En nu moest ze verder met haar vruchtbare werk.

In zijn boek vertelt de nu aan de toneelschool van Arnhem verbonden Mamo aan zijn moeder verder. Ook de medewerkster van het aanmeldpunt was er kennelijk als goed Nederlandse mee vertrouwd om twee weken op droge en schone kleren te wachten. Regels zijn immers regels. Een paar dagen later lag Ismaîl Mamo met hoge koorts, longontsteking en nog veel meer in het ziekenhuis. De ouders van de kinderen van Haaksbergen zullen waarschijnlijk zeggen dat deze Koerdisch Syrische jonge van zeventien nooit voor oorlog had moeten vluchten. Zouden ze zelf nooit hebben gedaan. Ze zouden nooit anderen in hun luxueuze bestaan hebben gestoord. Voor nog geen duizend kogels. Zelf zouden ze zich ook gemakkelijk hebben laten oproepen voor dienst in het regeringsleger om hun eigen familie neer te maaien. In Haaksbergen zijn ze ruimdenkend, overal in Nederland klaarblijkelijk getuige Wilders die naar vijftig zetels in de Tweede Kamer zweeft, getuige de laatste peilingen. Wat zoekt een Eric v.d. Burg eigenlijk nog bij de VVD?

‘Mam, ik ben het kind dat zal bewijzen dat hij niet afwijkend is. Bewijzen dat hij niet eng is. En ook niet dom. Bewijzen dat hij niet zielig is. Bewijzen dat hij geen crisis is. Mam, ik ben géén crisis!’ Een aanrader.

****

(Ter zijde: de Gezondheidsraad benadrukte deze week opnieuw dat meer dan de helft van de regels in de Nederlandse gezondheidszorg volstrekt overbodig is. Louter voor administratieve zelfbevrediging. Het personeelstekort is ook mede te wijten aan het voortwoekerende regelfetisjisme).

De PVV naar een derde van het aantal Kamerzetels, volgens recente peilingen. Hoe kunnen zoveel Nederlanders in een Geert Wilders geloven? Hij is een haatdragende twitteraar. Met lieden als Wilders verliest Nederland het respect voor mensen met een kleurtje en anders denkenden. Je kunt het al niet eens meer provinciaalse bekrompenheid noemen.

Een boek dat bij eenieder op het nachtkastje zou moeten liggen. ‘Mam’, schrijft Ismaîl Mamo, Nederlanders zouden moeten beseffen dat ik me per se niet als gelukzoeker in Ter Apel heb gemeld.’

Sommige boeken moet je gewoon gelezen hebben. Zeker in een tijd als deze die beheerst wordt door narcisme, door geesteszieke mensen als Poetin en Trump (‘Wat over de grens met Mexico de VS binnenkomt dat zijn animals’), en op de Nederlandse televisie door een vulgaire radicaal als Johan Derksen met in zijn kielzog de oerdomme psychotische (naar Maarten van Rossem) René van der Gijp. Aan sommige meesterwerken mag je in de boekwinkel niet voorbij gaan. ‘Mam, ik ben geen crisis’, is zo’n meesterwerk. Een hoogstandje van de Koerdisch Syrische Ismaîl Mamo, geboortejaar1996, geneeskundestudent ooit in Kobani. De Syrische stad Kobani? Ja zeker wel, de ruïne van ‘De zussen van Kobani’, geschreven door Azad Kardoi, over zodra vrouwen hun krachten bundelen tegen het ultieme kwaad. Dat kwam van alle kanten. Ook van Assad uit Damascus. Zeker ook van hem met zijn regeringsleger. Net als Poetin en Trump (Mijn doortraptheid en oplichterij staan boven de wet) iemand die zich met de knoet graag laat bewieroken.

Kobani dat (net als Aleppo) veranderde in een neerslachtige desolate betonnen puinhoop zoals we nu naar Gaza en Oekraïne kijken. En naar Soedan. Hoe wij de planeet verwoesten. En ons ondertussen druk maken over onze eigen luxe en rijkdom. En onze verzorgingsstaat. Ismaîl Mamo was op tv en op de radio bij Frits Spits. Hij sprak met dictie. Je luistert niet naar hem zonder tranen in de ogen. Het is de overtreffende trap van goed. Steengoed dus. Het levensverhaal van een jonge jongen die vluchtte voor de geschifte baardapen van IS. De bergen waren zijn beste vriend, totdat het ook voor de bergen teveel werd. Op zijn vlucht voor de burgeroorlog in Syrië zag hij de mens op zijn best en ook op zijn slechtst. Elke Nederlander zou eigenlijk eens een paar uur oorlogsvluchteling moeten zijn. Dan redeneren we wel anders. Ismaîl Mamo die in Ter Apel aankwam met alleen een rugzakje en daarin zijn ziel. Meer niet. Die in Ter Apel besloot Nederlands te gaan leren. Het lukte hem met vallen en opstaan, met ploeteren, het gebruik van het woordje ‘er’, wanner ‘de’ en wanneer ‘het’, die vreemde Nederlandse uitdrukkingen en gezegden, blokken en nog eens blokken. Want hij wilde Nederland zijn verhaal vertellen. Over een ander leven dan in het bezoedelde brein van Derksen en de schaapachtig giechelende Van der Gijp.

Hij hád een verhaal, ook deze oorlogsvluchteling. Een verhaal dat niet alleen de hersenpan van de extremisten moet bereiken. De auteur praat tegen zijn overleden moeder. Hij stort zijn hart uit. Hij schreef zijn boek op blote voeten. In het café, in de trein, in het bos. Want blootvoets kon hij ademen, blootvoets was hij Ter Apel binnen gestruikeld. Blootvoets was hij Syrië ontvlucht. In Kobani verloor Ismaîl Mamo zijn moeder en de passages over haar laatste avond zijn huiveringwekkend mooi. In zo eenvoudig sterk Nederlands. Geen woord te veel, geen woord ook te weinig. Elke lettergreep vanuit gevoel. Hij las de nagedachtenis aan zijn moeder op de radio voor, mijn auto viel stil aan de kant van de weg. Waar? Tussen Harmelen en Vleuten. De Breudijk. De prachtige voorjaars zaterdagmorgen. Weer wist ik wat me tot een overtuigd sociaaldemocraat had gemaakt. Geen gefoezel met de Grondwet en koelkasten. Weer wist ik waarom ik zo’n bloedhekel heb aan die hele santenkraam van ultrarechts met zijn valse profeten en gemene profetieën. Dagelijks besef ik wat het betekent om voor oorlog op de vlucht te slaan. Ik zie het aan Helin, ik zie het aan Diana. En hoe misselijkmakend bepaalde figuren zijn als het gaat over de stroom aan migranten. Het vanzelfsprekende sarcasme.

Ik besloot ‘Mam, ik ben geen crisis’ meteen te kopen. Het winkelmeisje: ‘Wat een geweldige titel voor een boek. Ze bestelde meteen ook een exemplaar voor zichzelf. Ze had ook het land aan hoe hele bevolkingsstammen achter Wilders en Yesilfluts aanliepen. Een schande met zoveel mogelijkheden op eyeopeners om niet in dezelfde val te lopen als de Duitsers in de jaren ’30. Ik schatte haar op ergens in de buurt van de twintig. Er is dus nog hoop. Ondertussen schoffeerde Wilders weer de volgende met zijn getwitter. Eric van der Burg van asielzaken noemde hij een ‘eng mannetje’ dat ‘maar zo snel mogelijk moest opkrassen’. Ach ja, een aanval op een lichtend voorbeeld binnen de Nederlandse politiek. Omtzigt werd al eens een ‘katholieke gluipkop’ genoemd. Nu zouden de aanhangers van Wilders bij de politie massaal aangifte moeten doen tegen ‘die gevaarlijke linkse Timmermans’. Om te bewijzen natuurlijk dat de politie en de rechter corrupt zijn. Advies aan Wilders: lees eens boeken van personen van wie een menswaardig bestaan werd afgenomen in hun geboorteland, lees ‘Mam, ik ben geen crisis’.

Wilders wil geen nieuwe mensen meer toelaten die van buiten Nederland komen. En eigenlijk zou hij ook graag willen dat migranten, die hier al jaren zijn, weer vertrekken. Een man die zich ergens in heeft vastgebeten waaraan fatsoen en gevoel ontbreken. Realiteitszin bovendien. We bouwden onze welvaart op met methodes waaraan z’n zachtst gezegd een luchtje zat. Die juffrouw van de VVD bijvoorbeeld ook die heel misschien wel eens aan zelfreflectie mag doen. Aan retrospectief. Ze verloochent haar herkomst. Zij als uithangbord van patjepeeërs. De reclamezuil van platvloersheid. Ze loog een verkiezingscampagne lang met bangmakerij over migratie. Het is lafhartige retoriek in de ban van het kapitaal en de eigen politieke carrière. Het meisje van de oneliners, vermenging van politieke functies in kwader trouw. Ze maltraiteerde Nederland met de boodschap van nareis op nareis voor de goede voorzieningen in dit el dorado, maar bedotte het electoraat met onjuiste ‘crisis’ cijfers.

Geen duizenden en nog eens duizenden nareizers van wie de aanvraag voor een verblijfsvergunning werd gehonoreerd, maar het afgelopen jaar slechts veertig. Wat een kreng gaat er schuil achter dit portret! Ismaîl Mamo is nu zeven jaar in Nederland. Een overlever. Begonnen met alleen een rugzakje. Daarin zijn ziel, niet meer dan zijn ziel. Maar ook niet mínder dan dat. Niet mínder !!! Een onvoorstelbare levenskunst. Een overlevingsdrang waarvoor geen adjectieven en superlatieven nodig zijn. Hij ging terug naar Koerdistan. Voor het graf van zijn moeder. Nu is hij verbonden aan de Arnhemse toneelschool. Zijn verhaal, je wordt er stil van, werkelijk stil. En dat is wat wij Nederlanders nodig hebben. Geen commercieel smakeloos onbeschaafd amusement van Johan Derksen en de luitjes die ginnegappend met hem meeliften op zijn bagagedrager.

We staan aan de vooravond van een onzalig nieuw kabinet. We halen ermee de domste streek uit die we uit kunnen halen. Het nageslacht zal ons nawijzen. Ismaîl Mamo ging terug naar Ter Apel met alle kleren waarover hij na een paar jaar Nederland beschikte. Hij deelde alles uit aan de staatlozen, de opgejaagden. Aan mensen die zich onder erbarmelijke omstandigheden slechts vastklampten aan hoop. Het herinnerde hem aan zijn eigen tijd in het aanmeldcentrum. Hij kwam daar bij wijze van spreken naakt aan. Net als Diana en haar familie. Net als Helin en haar familie. Net als… Geen kleren, geen geld, geen huis, eigenlijk ook geen perspectief, niks. Ja toch: bureaucratie en een verrechtsing in de westelijke wereld. En tegen allen die me dierbaar zijn, kan ik alleen nog maar zeggen: kopen dit boek. Het is als balsem, het verrijkt. Het houdt ons weg bij Wilders en zijn koelkast vol haat en discriminatie die als voedsel straks weer tevoorschijn komen. Als voedsel? Als electoraal pepmiddel! Dit boek houdt ons strijdbaar in nooit meer Hitler. Want toen het te laat was, toen pas werkten de hersens. ‘Mam, ik ben geen crisis’ doet ons beseffen dat we leven, in weelde, en dat al vanaf onze vroegste jeugd. Kopen dus.

****

Komt een man bij de dokter

(We zouden ons veel krachtiger moeten verzetten tegen de macht van baliepersoneel in de gezondheidszorg, en overal elders).

Een goede vriend van mij heeft last van zijn prostaat. En bijgevolg even een katheter. Hij had de dokter nodig. Dringend. Bellen dus. Maar hoelang hij zijn telefoon ook liet overgaan, op verschillende momenten, geen assistente. Mijn goede vriend dan zich maar in de auto gewurmd naar de dokterspraktijk toe. Even de straat uit, twee keer de hoek om, en hij was er. Bij de dokter zegt hij dat hij maar geen gehoor kreeg. Vandaar zijn komst. En hij heeft zoveel pijn. Mijn goede vriend kreeg te horen dat het erg druk was. De assistente zat alleen. Mijn goede vriend verbaasd. Want hij zag vier dames aan de receptie. En die zaten heerlijk vrolijk met elkaar te keuvelen. Waarom ook niet! Hij wilde dus een afspraak op de zo kortst mogelijke termijn met de dokter. Die katheter immers. Dat kon alleen telefonisch, kreeg mijn goede vriend te horen. Nee, niet aan de balie, telefonisch. Alleen telefonisch. Anders dan telefonisch kon het niet. De regels. En de vier keuvelende dames waren tuk op regels. Hoe meer regels hoe meer welzijn. Mijn goede vriend maakte rechtsomkeert. Buiten pakte hij zijn telefoon. Hij belde naar de assistente die hij door het raampje kon zien en die alweer bij de drie andere assistentes was gekropen voor een conversatie over koetjes en kalfjes. Of zou het over Gaza zijn gegaan? Of over Iran? Of hij een afspraak met de dokter kon maken. Dat kon. Hij kon bij wijze van spreken meteen weer terugkomen het gebouw in.

Lieve gastvrouw, beste gastheer.

Tijdens de les van heden in de Nederlandse taal heel voorzichtig aan Beriwan laten doorschemeren dat ik erg matineus  ben – overdreven matineus zelfs volgens sommigen – en dat je mij na half tien ’s avonds kunt opvegen met stoffer en blik (tegenwoordig van plastic en in aanstellerige Gordon-kleurtjes). Dus ja, een etentje na zevenen ’s avonds… Toen ik twee of drie weken met Ellen samenwoonde, liet zij mij kennismaken met een bevriende Indonesische familie van wie de twee dochtertjes bij Ellen in de klas hadden gezeten. Iris en Irana. Op de Aziëlaan 10 in Utrecht/ Kanaleneiland woonde ook de moeder van Maggy Amidi. De oma zogezegd van Iris en Irana. Die vrouw, Lies geheten, gaf mij om acht uur ’s avonds in mei veertig jaar geleden een hand, en Ellen een zoen, en ze zei dat ze naar bed ging. Ik was onthutst. Nu al levensmoe?

Ellen heeft me daar later vaak aan herinnerd. Na afloop van die kennismakingsvisite in dat rijtjeshuis waar je nu tegen IKEA aankijkt, zei ik tegen Ellen dat je wel knettergek moest zijn om al om acht uur ’s avonds naar bed te gaan. Ja, zei Ellen, maar ze staat om half zes op en gaan dan breien. Dat vond ik nóg absurder. De dag om half zes beginnen met breien? En wat breide de arme ziel Lies dan zoal? Sokken, tot de knie. Want de Indonesische familie Amidi had het altijd koud. Ik brei niet, nog steeds niet. Maar ik kan me al jaren en jaren heel goed verplaatsen in oma Lies. Ik ga ook met de kippen op stok. Al mijn boeken en verreweg de meeste blogs heb ik geschreven toen iedereen nog op één oor lag. Heerlijk. de balkondeur wagenwijd open. De bries. De lucht in paars roze kleuren. De eerste zonnestralen. De dageraad. Het krieken. De vogels.

De Amidi’s. Ik zal ze nooit vergeten. Warme mensen. Oprechte mensen. Er was ook nog een tante Pop. Zo lekker Indisch. Elke Indonesische familie heeft wel een tante Pop. Die van de Amidi’s was van de make-up. En de lippenstift. Maar geen dikdoenerij, gewoon de Hema. Als je naar die heerlijke tante Pop keek, raakte je verdwaald in het kleurenpalet van de Hema. Verschrikkelijk voelde het dat ze vrij snel naar Java terugkeerden. Hij was er voor zijn studie. Liep een eindstage in een ziekenhuis in Helmond. Kreeg ’s morgens hele rijsttafels van zijn schoonmoeder mee voor in de trein en voor tussen de middag in zijn spreekkamer te Helmond. Het moet er in die spreekkamer heerlijk toeven zijn geweest. Een arts. Gespecialiseerd in het hart. Kreeg naderhand op Java de baan aangeboden van lijfarts van Soeharto, de president. De meisjes gingen vlak voor hun terugkeer naar Indonesië op het Kanaleneiland met hun spaarpot, een olifant geloof ik, nee een varken natuurlijk, een biggetje, naar Blokker. Daar werd die porseleinen big met een hamer naar een andere wereld geslagen. Het abattoir was er niks bij. Met het geld werd een cadeautje voor hun favoriete juf Ellen gekocht. Ik heb het nog. Ik gebruik het dagelijks. Ik geef er soms een kusje op na de afwas. Ik praat tegen hem. Of is het een haar? Gooi toch weg, zei eens iemand tegen me. Want er zat ergens een heel klein barstje van het stoten. Weggooien? NOOIT. Liefde is het mooiste woord in onze taal. Hechten komt in de buurt.

De Amidi’s. Oma Lies. Ze werkte op een administratie van de Utrechtse universiteit. Ze werd niet oud. Maar ze had dan ook al een heel pakje sigaretten verstookt als ze aan het werk ging in de Uithof. Haar, Lies, en Maggy moest ik bij de kennismaking plechtig beloven dat ik de hele rest van mijn leven heel goed voor Ellen zou zijn, want die gaf toch een vorig laven voor mij op, en ik mocht niet van haar wijken als ze ooit eens ziek werd. Daarna moest ik nog maar een loempia op mijn schoteltje doen. Met Ellen ben ik in 1995 naar Java en Bali geweest. We begonnen in het vroegere Buitenzorg, in Bogor. Historische grond. Soekarno woonde er ook ooit. Daarvoor de allerhoogste Nederlandse ambtenaren. Het is er idyllisch, het klimaat fantastisch. Daar in Bogor woonde het gezin Amidi inmiddels. Riant, overtreffende trap. Van het Kanaleneiland naar Buitenzorg met acht bedienden. Het kunnen er ook negen zijn geweest.

Tevoren Ellen plechtig moeten beloven dat ik niet met Dirk Amidi in discussie zou gaan over politiek. Zeker niet over Soeharto. Niet gedaan ook. Me wel verbaasd over de meisjes Iris en Irana van het Kanaleneiland die in Bogor ineens bevelen uitdeelden aan het personeel, de meesten senioren. Eén van die twee liet een glas cola omvallen en gilde naar een even oud meisje om de zooi op te ruimen. Wat was er met Iris gebeurd? Ik kookte van woede en Ellen keek me veelbetekenend aan: mond houden, over een paar dagen gaan we naar Bandoeng, haar geboortestad, vervolgens naar Djokjakarta en weer later naar Bali. Dirk Amidi. Moordkerel! Die leek in de Botanische tuin Bogar nog het meest op de Amidi van het Kanaleneiland. Had geen voornaam toen hij in Nederland kwam. Maar dat kon natuurlijk niet. In Nederland heb je met alle papieren een voornaam. Toen moest hij maar een voornaam bedenken. Hij kreeg er een paar voorgeschoteld. Nou, had ie gezegd: noemen jullie me hier dan maar voortaan Dirk.

Als Dirk over Dirk vertelde en hoe hij aan die naam gekomen was, gilde Dirk van het lachen. Het was een bijzondere familie. Ze deden op school bij Ellen aan alles mee. En totaal geen verbeelding terwijl ze er op het Kanaleneiland in sociaaleconomisch opzicht toch ver bovenuit staken. Hun huis rook altijd naar Indisch eten. Mooie herinneringen. Later met Ellen nog eens op een zomerse zondagmiddag op kraamvisite bij Iris geweest. Ze woonde drie hoog achter in Den Haag. Op de grens met Scheveningen. Geen bedienden meer. Ze studeerde. Met een baby. Wasrek in de kamer. Ene Willem of Wim was de gelukkige. Een Nederlandse vader, zeer tegen het zere been van Dirk. Ook een student nog. Dirk? Die had een Javaan gewild. Moest ik toen vreselijk om lachen. Ik wist eerder van Wim dan Dirk wist dat zijn dochter scharrelde. Die werd pas heel laat door Iris geïnformeerd.

Genoeg verteld over mijn matineuze gedrag. Dat heel anders was toen ik Ellen leerde kennen. Toen begon de avond na tienen. Sportjournalistiek. Had er alles mee te maken. Nu lig ik om die tijd op apegapen. Net als Lies. Daarom zo blij met eerder begin van het uitje naar Beriwan en Sores – beiden Koerdisch – op de dag dat Ellen jarig zou zijn geweest. Prachtig, een dinertje met vrienden op 10 maart. Ik zie dat ik mijn handen eens goed moet wassen en in zalven. De tuin. De vlinderstruiken komen na het snoeien tot mijn knieën. Ze waren vier meter hoog.

Vlissingen, tegenover het zorghotel. Verbazingwekkend trouwens hoe weinig mensen destijds wisten dat bewoners van verpleeghuizen voor een paar vakantiedagen naar een zorghotel konden en dat verhuizen en zorghotels dat financieel onderling regelden. Behalve Vlissingen meermaals destijds ook naar een zorghotel bij Heerde richting Wapenveld.

Een cake van Helin voor onze vrienden ter nagedachtenis aan Ellen op haar verjaardag.

Kennen we haar nog, Jet Bussemaker? Bij zulke vrouwen spreken we van een stevige tante. Ga ik nu in de fout? Kan dit tegenwoordig nog? Prof. dr. Jet Bussemaker, PvdA, voorzitter Raad Toezicht Ouderenzorg & Samenleving, vindt, zo hoorde ik haar vandaag op de radio zeggen, dat we niet moeten wachten met stilzitten want anders, zo is becijferd, hebben we over tien jaar 200.000 (!!!) vacatures in de zorg. Tweehonderdduizend !!! En alleen geld zou voor de zorg niet de oplossing zijn. Niet meer geld maar anders denken. Haar advies gaat politiek behandeld worden en komt erop neer dat mensen als Diana (natuurtalent met toewijding) veel eerder en makkelijker in dienstverband in de verpleegzorg (woonzorgcentra) werkzaam moeten kunnen zijn. Bussemaker: We blinken uit in papieren, in diploma’s, in regels en nog eens regels, maar dat is geen enkele garantie op goede zorg en we zullen flexibeler moeten worden.

De voorzitter van de Patiëntfederatie, een zekere Schellekens, Arthur Schellekens, was het niet met haar eens. Hij ontpopte zich als een valse profeet. En daar hebben we er al zoveel van in Nederland. Minder hechten aan alle mogelijke diploma’s? Welnee zeg! Dan verminderde de kwaliteit van de zorg. Het zou (Schellekens) een uitholling zijn van het vak van verzorgende en verpleegkundige. Dat er ook nog zoiets als een midden bestond, ging er bij deze man niet in. Een grote bek met meer dan 95.000 vacatures nu, en 200.000 over tien jaar. Schellekens betoogde ook nog eens dat je het al die hardwerkende en gepassioneerde verzorgenden niet kon aandoen om niet-gediplomeerden en niet volledig- gediplomeerden in de verpleeghuizen in te zetten. Devaluatie, zei de wijsneus. Over de ouderen had hij het niet. Laat ik eerlijk zijn, hij had het amper over de doelgroep, over de van zorg (en aandacht!!!) afhankelijken. Ze zouden niet veilig zijn bij niet volledig gediplomeerden. Helaas heb ik teveel ellende in twee verpleeghuizen gezien. Ik kwam er dagelijks. Ik sliep er mee achter het cijferslot. Ik was kind aan huis op een gesloten afdeling. Het klopte er vaak voor geen meter. Voortdurend dreigden ongelukken. En ik wist: we hebben het er met dat verfoeide neoliberalisme zelf naar gemaakt. Bezuinigingen. Weg met van alles en nog wat. Marktwerking over de rug van zieken en ouderen en hun mantelzorgers. Maatschappij in ontbinding. Schellekens is op internet terug te vinden met plannen, rapporten en beleidsnotities. Maar vooral ook met luchtfietserij.

Helin rondt momenteel haar stage in een woonzorgcentrum af. Op alle onderdelen heeft ze hoog gescoord. Hoger kon niet. Ze is mensgericht, heeft een oorlog in Syrië meegemaakt, van haar tiende tot haar achttiende, ga er maar tegenaan staan, en ze is leergierig en slim. Haar verhalen over de stage in het woonzorgcentrum als arts in opleiding brengen me dicht bij mijn verleden als mantelzorger van Ellen. En mijn getob met mijn galblaas. De opslagplek voor verdriet, onmacht en frustratie. De gediplomeerde dames hadden een liefdesrelatie met de computer. Ze waren er niet bij weg te slaan. De computer werd ook gebruikt om te melden dat er niets te melden was. En dat met zo’n groot personeelstekort. Er wordt nog steeds hopeloos veel tijd aan verdaan. Dames die de bewoners maar lastig en vervelend vonden. Op enkele uitzonderingen na. Vaak slecht zorgpersoneel. Ongeïnteresseerden met een diploma. Ze hadden dat diploma beter kunnen krijgen van Marlboro of een ander sigarettenmerk. Roken op het balkon konden ze als de besten. Bij elk wissewasje die vlucht naar het balkon voor een peuk. Een diploma bleek In Nederhorst den Berg en bij De Ingelanden geen enkele garantie voor deugdelijk werk als verzorgende of verpleegkundige. Al waren de verpleegkundigen meestal wel een stuk beter.

De verzorgenden? Te dikwijls knudde. Velen waren er onvoldoende met hun hoofd bij. Nee, ik overdrijf niet. Was het maar zo! Geen Diana’s met levenservaring en levenswijsheid. Het waren vaak hypotheekzusters, bij beuners, in plaats van zorgzusters. Ondanks de pamflettistische prietpraat van Mark Rutte. Personeel dat geen rekening hield met de sociale en economische status van de zorgvragers. Hun mentale gezondheid leed eronder. Het bracht me ertoe Ellen definitief vanuit De Ingelanden naar huis terug te halen. En ik had er het geluk dat ik een fenomeen als Diana Sharifi trof, aan wie Ellen zich meer en meer ging hechten. Ze kon van lieverlee weinig meer, Ellen, maar de stem van Diana herkende ze bij binnenkomen uit duizenden. De glimlach en de wenkbrauwen vertelden het verhaal. Het was het verhaal van vertrouwen en chemie. Dus ja, meneer Schellekens, we zijn hier toch écht ervaringsdeskundigen. U kunt praten wat U wilt, maar U bent ziende blind. En dan de moeite die Diana moest doen om, behalve als ZZP’er in de zorg, ook in een zorginstelling voor meer vastigheid een voet tussen de deur te krijgen. Handen aan het bed? We hebben er de mond van vol, meneer Schellekens, maar als puntje bij paaltje komt gaan we zeiken over diploma’s en vergeten we dat die niet zaligmakend zijn. Het gaat om de intentie. Om de inborst.

Herinner me een Indië-herdenking op Bronbeek waarvandaan ik Ellen in De Ingelanden aantrof in de filmzaal. Ze begroette me met ‘Wim’. Pijnlijk moment, als zovele. Waar waren de verzorgenden met hun mooie diploma’s? Ze stonden allemaal op het balkon aan een sigaret te lurken. Een beroepsdrama. Maar inderdaad, meneer Schellekens, gediplomeerd, gediplomeerd aan de sigaret, en de bewoners aan hun lot overgelaten. Gediplomeerd weggelopen uit de filmzaal. Gediplomeerd afwezig toen Ellen bijna met een kussen door een medebewoonster, zo dement als wat, de verstikkingsdood was gestorven. Ik werd er hier thuis terecht mijn bed voor uit gebeld. Een trauma, nog altijd. Op de schitterende voorjaarsavond voorafgaande aan koningsdag de bewoners van De Ingelanden al om zeven uur naar bed. Misdadig. Zogenaamd omdat de filmapparatuur het niet deed. In werkelijkheid omdat de holistisch ingestelde gediplomeerde teefjes zo snel mogelijk naar de gezelligheid in de overvolle binnenstad van Utrecht wilden. Het zijn helaas geen sprookjes. Wie zijn oren en ogen de kost geeft, heeft de juiste indruk van de betrekkelijkheid van diploma’s. Ze garanderen geen compassie, empathie en ruggengraat. Over tien jaar 200.000 vacatures. Maar ook de mantelzorgers met een burn-out komen er aan. En ja, wie dan leeft die dan zorgt. Hoe zou het leven van U, meneer Schellekens, er over tien jaar uit zien?

Diana miste een paar papiertjes. Die waren zó belangrijk dat verpleeghuisbewoners maar op een houtje moesten bijten. Ze bood zich overal en elders aan en kreeg steevast hetzelfde te horen: komt U terug als U volledig gediplomeerd bent. Op 100 werknemers in de zorg komen we er nu nog slechts 140 tekort. Landelijk zo’n 95.000, dus dat valt nog wel mee. Maar gelukkig is 1 april voor Diana geen grap, maar begint ze dan in een baan met tevens een interne opleiding voor de resterende godvergeten papiertjes. In elk geval lijst ik Jet Bussemaker vandaag maar even in. Stevige tante. Het is de kunst van het denken in oplossingen. Mozes en de Berg. Konden we met die corona ook niet. Na Albanië waren we het land in Europa dat zijn zaakjes het slechtst voor elkaar had. We konden niet buiten de lijntjes kleuren. We hadden geen fantasie. We waren kleinburgerlijk. We waren vertrut. De lieve Ellen had geluk, Ellen die hier thuis zes jaar lang bijna dagelijks werd verzorgd door ene Diana Sharifi. Hoe kun je zo star zijn door alleen maar te denken in diploma’s. Op Hogescholen zijn ze snel uitgedeeld met een 6 en een hele lange min. Voor elk diploma een bonus van de overheid. De financiering van de hogescholen drijft er in belangrijke mate op. Hoe kun je een strohalm (mensen als aanvankelijk ook Diana) weigeren als het aantal vacatures naar de 200.000 gaat. Ellen dankte haar laatste levensjaren in een belangrijk opzicht ook aan Diana. Overbodig dat verder toe te lichten.

In Houten halen ze een voltreffer met haar naar binnen. In Maarssen loopt Helin stage. Ze heeft er opmerkelijk veel te maken met parkinsonpatiënten.  In die twee parkinsonpatiënten ziet ze Ellen terug. Ze vertelde over een gesprek met één van die twee bewoonsters en de echtgenoot. Steeds maar weer vallen en nog eens vallen en onvoldoende zorgpersoneel om de parkinsonpatiënt voor vallen te behoeden. Het wachten op een gebroken heup. Of anders de bewoonster vastbinden op een stoel. De mantelzorger die tijdens het gesprek zijn schouders optrok, zich klein maakte, en begon te huilen. De mantelzorger de uitputting voorbij. De adrenaline. Zo herkenbaar. De kwetsbaarheid al helemaal. Helin vertelde over de tragiek toen ze hierboven op de zolderetage na een lange dag vele uren bezig was met het invullen van idiote abstracte feedbackformulieren en competentiegerichte waanzincapriolen van de tekentafels. Het gekke Nederland met zijn natte winden in een netje. Kostbare tijd voor nonsens die ze liever had gebruikt om de bewoonster in Maarssen met parkinson en dementie te helpen. Met ’s avonds een poosje de hand vast te houden van deze mevrouw. Doch nee, Nederland prevaleert kletskoek in tabellen. Maar de geleerden zullen het allemaal wel beter weten. En de zieken en ouderen? Ze kwijnen weg in een doordrenkte incontinentieluier.

Even het onderwijs. Daar geen vernieuwers maar vernielers. Vaak lui die in de klas zelf geen orde konden houden. Bij dertienjarigen al niet. Omdat we nergens met ze naartoe konden, mochten ze in Zoetermeer beter onderwijs bedenken. Verdringen die foute grap. Maar Nederland en de regeltjes. Het gaat niet om de medemens. Het gaat om de registratie. En om diploma’s. Aan alle formaliteiten voldaan, de patiënt helaas overleden. Diploma’s zijn geen garantie voor alles. Ik weet het uit de journalistiek. En met het zicht op 200.000 vacatures over tien jaar zou Nederland best wel eens mogen beginnen aan enige improvisatie. We zijn fetisjisten geworden. Regeltjesneukers. Archiefbouwers. Obesitaskwekers aan de pc. Ik ben benieuwd hoe goed de verpleeghuisdirecties gaan doorpakken. En iedereen die zich keert tegen het advies van Bussemaker wens ik een zeer vroegtijdig en langdurig verblijf in een verpleeghuis toe. Zonder personeel. Met veel pyjamadagen. Een contract voor daags maar drie keer naar de wc. Liefst minder nog. Plascontracten door de familie ondertekend. Pijnlijke doorligplekken vanwege slechte verzorging. En bij niet in staat zijn zelfstandig te eten dan maar uithongeren.

Ik haat de regelfetisjisten. Het is er in Nederland van gekomen dat de zorgindicatie 4 al niet meer voldoende is voor opname in een verpleeghuis. Insiders weten wat zorgindicatie 4 betekent. Dan ben je er als patiënt al heel erg aan toe. Ik begrijp dat er zeer dringend 16.000 nieuwe verpleeginstellingen in Nederland nodig zijn. De strenge regelgeving vertraagt de bouw. Liever regels dan bouwen. Al zal het nog een hele kluif zijn die extra verpleeghuizen van personeel te voorzien. We draaien in cirkeltjes rond. We werpen voor alles zoveel barrières op dat elk dossier naar de grote stapel gaat. Insiders weten dat we de beschaving in Nederland achter ons gelaten hebben. Nu nog minder babbels. Ach, in het Belgische De Panne begon een Afghaanse wetenschapper, die nergens aan de bak kwam, tenslotte maar een restaurant met gebakken mosselen. Hij vluchtte voor de Taliban, een Afghaanse officier van justitie, in Hamburg kwam hij niet verder dan taxichauffeur. Ook de verpleeghuizen zouden in Nederland hun handen kunnen dichtknijpen met oorlogsvluchtelingen. Het zit niet altijd in een papiertje. Maar met West-Europa blijft Nederland arrogant zijn problemen groter en groter maken. Naar de 200.000 vacatures in de zorg! Maar misschien maken we ons druk om niets met wereldleiders van het slechtste soort.

Diana met de as van Ellen in De Panne. Goede zorgvreleners zijn met geen goudstaven te betalen.

Ze is nog lang geen twee jaar in Nederland. Ze is Koerdisch, net als Helin. En daar is ze trots op. Net als Helin. Beriwan Avci. Binnenkort ’s avonds in Anafora in het Maximapark dat ze dan samen met haar vriend Sores gaat runnen. Samen bestieren ze al een bedrijf in huishoudelijke hulp voor de zorg. De voormalige lerares Engels doet menigeen versteld staan door de snelheid waarmee ze de lastige Nederlandse taal onder de knie krijgt. In Nederland al dik bevriend met Diana, Helin en Wil, toekomstige klanten in de avonduren bij een ondergaande zon bij Anafora. Als taalcoach de vraag aan Beriwan het laatste blog te lezen en onder woorden te brengen wat er in dat blog te lezen viel. Verbazingwekkend hoeveel zij nu al van de Nederlandse taal oppikt.

door Beriwan Avci

Sinds ik Johan heb ontmoet, zie ik dat hij Diana altijd in alle opzichten heeft gesteund en blijft ondersteunen. Diana is exemplarisch voor de strekking van zijn meest recente blog. Diana staat model voor uitmuntende zorg zonder de nodige diploma’s. Johan is haar toegewijd. Omdat ik ook zie dat Diana zijn leven en dat van zijn geliefde Ellen heeft geraakt. Diana is een vrouw die vecht voor wat het leven brengt en het hebben van zo’n leven heeft haar behoorlijk sterk gemaakt. Op een dag vertelde Johan mij dat Diana werk zocht en een paar dagen later was een baan in een verpleeginstelling voor haar gevonden. Ik was er zeker van dat Johan alles had opgezocht over de baan die Diana ging bekleden en zoals we zien in zijn schrijven begon hij met de cijfers. Het aantal dat deze sector nodig heeft aan werknemers. Prof. dr. Jet Bussemaker waarschuwt op de radio voor een dreigend tekort van 200.000 zorgvacatures over tien jaar. Johan pleit voor een verandering in denken en benadrukt dat geld alleen niet de oplossing is. Zijn voorkeur, gericht op meer flexibiliteit in de zorg, stuit echter op weerstand van Arthur Schellekens, voorzitter van de Patiëntfederatie, die de kwaliteit van zorg zonder volledige diploma’s betwijfelt. Ik ben het met allebei eens, in die zin dat ik vind dat kandidaten voor de zorg met een spoedcursus en een papiertje zouden moet kunnen instromen. Ik zou voorstander zijn van een interne opleiding en ondertussen al handen aan het bed.

Johan pleit voor om mensen zoals Diana zonder volledige diploma’s maar met toewijding, eerder en makkelijker in de verpleegzorg  op te nemen. Terecht. Maar Nederland liever dan Turkije. Het hele systeem in Turkije is voor rijke mensen. Johan deelt zijn persoonlijke ervaringen in verpleeghuizen, kritiseert het overdreven belang van diploma’s en benadrukt het belang van intentie, inborst en ervaring in de zorg. Terwijl hij zijn waardering uitspreekt voor individuen zoals Diana, die ondanks het ontbreken van bepaalde papieren uitblinken in toewijding. Het systeem in Nederland zou een kortere weg voor mensen als Diana moeten openen als reactie op de crisis. Johan  beschrijft negatieve ervaringen met gediplomeerd personeel en pleit voor meer flexibiliteit en pragmatisme in de zorg. Hij betreurt de regelgeving en het regelfetisjisme in Nederland, met name in de zorg en het onderwijs, en waarschuwt voor een dreigende crisis in de zorgsector. Ook reflecteert hij op de negatieve impact van regelgeving in de zorgsector en het onderwijs en eindigt met een afkeer van “regelfetisjisten” en een oproep tot meer improvisatie in Nederland.

Spijlen tussen Mexico en de VS. Een muur van spijlen waar geen enkel ‘onderkruipsel’ door kan. Voor de narcist is een muur om zichzelf heen niet voldoende. Het leven is voor hem één grote muur. Het alleenrecht op bestaan. Er telt maar één belang: het eigen. Lees het vorig jaar verschenen aangrijpende boek van Isabel Allende onder de titel ‘De wind kent mijn naam’. Dagelijkse praktijk. Gevlucht voor de burgeroorlog in El Salvador. Aan de grens met het Beloofde Land, de VS, het bedrieglijke land van vrijheid en mensenrechten, moeder en dochtertje van zeven van elkaar gescheiden. Moeder wordt teruggestuurd, ze zal in het niets oplossen, de kleine Anita Diaz mag wel de VS binnen en belandt in een smerig opvangkamp. Uiteindelijk ontfermt een jonge maatschappelijk werkster zich over het halfblinde kind. Ze vindt voor de vluchtelinge van zeven een veilig en warm adres. Bij de joodse weduwnaar Samuel Adler van dik 70+ die onder nazi-Duitsland zijn beide ouders in een vernietigingskamp verloor. De nieuwe betekenis die de musicus Adler aan zijn bewogen leven geeft. De narcist zal er niets van begrijpen.

Meelijwekkend? Ja eigenlijk wel. Zwaar ziek in zijn hoofd. Waarschijnlijk nooit anders geweest. Niet bij te sturen. Het narcisme in zijn extreme. Lees er de literatuur op na. Bijvoorbeeld ‘Bewonder mij’ van Eddie Brummelman. Goed boek. Over het ontbreken van invoelend vermogen. De superioriteit. Geen echte vriendschappen kunnen sluiten. Niet kunnen liefhebben. De lust tot vernederen. En waar het zichzelf betreft uiterst kleinzerig. Narcisten zijn verwikkeld in een constante zoektocht naar bewondering, en waar ze dat mislopen gaan ze over op krenken en zinnen ze op wraak. We hebben met snoevers en blaaskaken te maken. De grootste aller blaaskaken? De voormalige zangeres en popster uit de jaren ’60 Cher, denk aan haar megahit met Sonny ‘I got you babe’, is de zoveelste kunstenaar in de VS die wil emigreren. Eerder zo’n geluid van een beroemdheid als Barbra Streisand. En van toonaangevende wetenschappers. Benieuwd welke clown straks het Amerikaanse volkslied voor de pathologische leugenaar zingt. Het zal zeer doen aan de oren. Acteur Robert de Niro noemt hem erger dan een maffiabaas en sneert dat hij veel tijd heeft besteed aan het bestuderen van slechte mannen maar dat dit toch wel het summum is. Geen moraal. Geen ethiek. Het toppunt van banaliteit en wreedheid zijn. Robert de Niro laat niet na zijn landgenoten te waarschuwen voor de smakeloosheid, het kwaad en de duvel in persoon. Migratie gaat ook de komende Amerikaanse presidentsverkiezing domineren.

Het sujet lijkt al met één been terug in het Witte Huis. En krijg hem daar dan nog maar eens uit. De oppernarcist. Die heeft allang geen masker meer. Die voelt niet de pijn aan bijvoorbeeld de grens met Mexico. En hij schopt het straks wederom tot president van de Verenigde Staten. Huiveringwekkend vooruitzicht. De wereld verantwoordelijk voor zijn eigen ondergang. De man verdient verpleging, desnoods dwangverpleging. Zo nodig een isoleercel. Riempjes en vastbinden. Hij is incontinent in zijn hoofd. Hij heeft het allemaal niet onder controle en laat alles lopen. De gekste oprispingen. Oncontroleerbaar. Van een brein geen sprake, wel van een moeras daar ergens in de bovenkamer. En desondanks wint de idioot weer een voorverkiezing. Gisteren, South Carolina. Het moet zich schamen. Lopen er niet 92 rechtszaken tegen hem? Zijn er niet 13.000 documenten bij hem thuis in Florida in beslag genomen die hij stiekem vanuit het Witte Huis naar zijn landgoed had mee gejat? We hebben te maken met een doortrapte leugenaar. Een verdonkeremaner. Een ontembare zelfverheerlijker. Een proleet. MAGA ofwel Make America Great Again. Met vervalsing? Met oplichting? Met gefoezel? Met racisme? Met intimidatie? Met vijanddenken? Met verkrachting van wat maar te verkrachten valt? Met verdachtmakingen en vuilspuiterij richting rechters en journalisten die hun werk doen overeenkomstig de uitgangspunten van een rechtsstaat? Wanneer wordt zo’n persoon ontoerekeningsvatbaar verklaard?

Wanneer komt het gehele Amerikaanse volk bij zinnen? Ja, wanneer realiseert die Republikeinse Partij zich dat ze achter een levende atoombom aan kachelen? Geen groter voorbeeld in de wereld van domme gevoelloosheid, van egoïsme en van niet te corrigeren gedrag dat louter is afgestemd op de eigen ik-fanfare. Geen greintje zelfinzicht. Waarom hebben de Democraten in Amerika vier jaar lang verzuimd naar een nieuwe John F. Kennedy te zoeken. Of de Obama van 2024. Hij of zij had te vinden moeten zijn. Waar was de vicepresident, mevrouw Harris, al die vier jaar? Nu stevent een gehaktbal als ongeleid projectiel regelrecht op een nieuw presidentschap af.  Aan veroordelingen ondertussen voor honderden miljoenen dollars. Het maakt niet uit. Als je niet deugt dan ook maar volledig. South Carolina stemde ook al in overgrote meerderheid voor de nominatie van deze racist en bedenk het verder maar. Querulant? Zeker ook dat.

Make America Great Again? Ach ja. Zielige vertoning. Een eerder presidentschap dat zich kenmerkte met elk halfuur het ontslag van een minister, een onderminister, een adviseur, een advocaat of iemand anders. Uiteindelijk een moordbrigade afsturen op zijn eigen vicepresident. Wartaal uitslaan. Intrinsiek slecht zijn. En niet kunnen leven buiten zijn eigen IK. Met hoofdletters natuurlijk. Opgevoed door een slechte vader die hem met een honkbalknuppel afstuurde op huurders met een betalingsachterstand. Zwaar ziek in zijn hoofd. Meelijwekkend? Jazeker. Zijn reactie op de dood van Aleksej Navalny bleef even uit. Vermoord door een misdadig regime. Eén van de methodes in Siberië de gevangene in de barre kou zetten en er een wandelingetje mee maken. Eén harde stomp in de hartstreek is dan al voldoende. Aleksej Navalny ja, een god vergeleken bij het Kremlin en ook de toekomstige president van de Amerikanen. Die maniak is niet de weg kwijt, die kent geen weg, die ronddwaalt in de rimboe van zijn eigen jeugd en verdere leven. Alles is boosaardig nep aan hem. De VS kiezen later dit jaar deze mongool als president. Zijn reactie, warrig onnavolgbaar als altijd, op de dood van Aleksej Navalny, zegt wederom alles over hoe de wereld naar zijn ondergang toesnelt. 

Dit schreef de man, die psychiatrische hulp behoeft, op zijn platform Truth Social. En het gepeupel slikt het als hemels manna. ‘De plotselinge dood van Aleksej Navalny maakt me er steeds bewuster van wat er in ons land gebeurt.’ Hoor toch eens! Met een enorme hoeveelheid hoofdletters vervolgt hij: ‘Het is een langzaam, gestaag proces, met corrupte, radicaal linkse politici, aanklagers, en rechters die ons op het pad naar de verwoesting leiden.’ Nog te volgen? Veroordelingen tot en met, 92 rechtszaken nog te gaan. Duizenden en duizenden documenten aanvankelijk verdonkeremaand. Het maakt niet uit. Daar gaat hij verder met zijn grote waffel:  ‘Open grenzen, vervalste verkiezingen, en weerzinwekkend oneerlijke beslissingen van rechters die Amerika kapot maken. We zijn een land in verval, een falend land. MAGA2024.’ 

Rancune is zijn drijfveer. Hij heeft al aangekondigd bij een volgend presidentschap 55.000 ambtenaren te zullen ontslaan. Ze liepen hem immers voor de voeten. Logisch? In zijn denkwereld wel ja. Nikkie of Nancy, het opgezette vogeltje van achterin de negentig bij de Democraten.. Een presidentskandidaat die Nancy consequent Nikkie bleef noemen over de beveiliging van het Capitool. Want daar lag het natuurlijk aan, niet aan zijn rol als hitser. Nikkie of Nancy. Beiden twee politieke zwaargewichten. Nikkie, Nikkie Haley, zijn enige nog overgebleven tegenkandidaat voor de nominatie bij de Republikeinen, waarschuwt voor een man die zijn verstand al geruime tijd is verloren. De Amerikanen vinden de barbecue belangrijker dan dat. En de patiënt zelf meent dat zijn verstand beter is dan 25 jaar geleden. Kun je nagaan. Bovendien zou hij bij recente tests uitzonderlijk hoog hebben gescoord. Naar eigen zeggen dan. Waarschijnlijk brandde bij die tests de apparatuur door. Het verstand van een krankzinnige als uitzonderlijk hoog beoordeeld. Zeker na de hint aan Poetin om met zijn toestemming een oorlog te beginnen met Europese landen die hun defensie-uitgaven nog te laag hebben. Meer verstand dan 25 jaar geleden. Hoe zou hij er toen aan toe zijn geweest?

Een diepe zucht. Hij kan er niks aan doen. Zielig South Carolina. Stemmen op een patiënt. Weeg toch iemands woorden en gedragingen. Haal toch die rooie honkbalpet van zijn harses. Die laat je toch niet straffeloos wegkomen? Sterker nog: die hijs je toch niet op het schild? Is het een soort verslaving aan charmante bedriegerij? Nou ja charmante….Wat is het eigenlijk wat weldenkende mensen zo zwak maakt tegenover narcisten? Zelf keuzes in mijn leven moeten maken die  heel lastig waren, maar ze gelukkig toch gemaakt. Narcisme vervormt. De narcist zelf en ook zijn omgeving. De narcist die leeg is in feite en ongelukkig met zichzelf. Het leidt tot overcompensatie. Vaak vanuit een groot minderwaardigheidscomplex. Negeren, een narcist? Ja, maar dan wel op tijd. De VS zijn dat stadium helaas al geruime tijd voorbij. Hoofdschuldigen? Eigenlijk de beleidsmakers bij de Democraten. Vier jaar zitten slapen en de huidige president opnieuw de boksring insturen waarin hij niet weet welke kant hij op moet. Waar was de John F. Kennedy van 2024? Er zijn daar toch meer Obama’s dan die ene? We willen licht zien! De renaissance,

Meelijwekkend? Ja zeer beslist. Zwaar ziek in zijn hoofd. Waarschijnlijk nooit anders geweest. Het narcisme in zijn extreme. En hij schopt het straks wederom tot president van de Verenigde Staten. De wereld verantwoordelijk voor zijn eigen ondergang. De man verdient verpleging, desnoods dwangverpleging. Zo nodig een isoleercel. Hij is incontinent in zijn hoofd. Hij heeft het allemaal niet onder controle en laat alles lopen. Van een brein geen sprake, wel van een moeras daar ergens in de bovenkamer. En desondanks wint de idioot weer een voorverkiezing. Gisteren, South Carolina. Het moet zich schamen. Lopen er niet 92 rechtszaken tegen hem. Zijn er niet 13.000 documenten bij hem thuis in Florida in beslag genomen die hij stiekem vanuit het Witte Huis in Washinton naar zijn estate had mee gejat? We hebben te maken met een doortrapte leugenaar. Een ontembare zelfverheerlijker. Een proleet. MAGA ofwel Make America Great Again. Met vervalsing? Met oplichting? Met gefoezel? Met racisme? Met intimidatie? Met verdachtmakingen en vuilspuiterij richting rechters en journalisten die hun werk doen overeenkomstig de uitgangspunten van een rechtsstaat? Voor minder kom je in de VS op de elektrische stoel.

Wanneer komt het gehele Amerikaanse volk bij zinnen? Ja, wanneer realiseert die Republikeinse Partij zich dat ze achter een levende atoombom aan kachelen? Geen groter voorbeeld in de wereld van domme gevoelloosheid, van egoïsme en van niet te corrigeren gedrag dat louter is afgestemd op de eigen ik-figuur. Zelfverheerlijking. Waarom hebben de Democraten in Amerika vier jaar lang verzuimd naar een nieuwe John F. Kennedy te zoeken. Hij of zij had te vinden moeten zijn. Waar was de vicepresident, mevrouw Harris, al die vier jaar? Zat ze al die tijd verstopt in de meterkast? Nu stevent een zelfingenomen gehaktbal als ongeleid projectiel regelrecht op een nieuw presidentschap af.  Aan aanklachten geen gebrek. Aan veroordelingen ondertussen voor honderden miljoenen dollars. Het maakt niet uit. Als je niet deugt dan ook maar volledig. South Carolina stemde ook al in overgrote meerderheid voor de nominatie van deze in vijandschappen denkende racist en bedenk het verder maar. 

Make America Great Again? Ach ja. Een eerder presidentschap dat zich kenmerkte met elk halfuur het ontslag van een minister, een onderminister, een adviseur, een advocaat of iemand anders. Uiteindelijk een moordbrigade afsturen op zijn eigen vicepresident. Wartaal uitslaan. Intrinsiek slecht zijn. En niet kunnen leven buiten zijn eigen IK. Met hoofdletters natuurlijk. Opgevoed door een slechte vader die hem met een honkbalknuppel afstuurde op getinte huurders met een betalingsachterstand. Zwaar ziek in zijn hoofd. Zijn reactie op de dood van Aleksej Navalny bleef even uit. Die was vermoord door een misdadig regime. Eén van de methodes in Siberië is de gevangene in de barre vrieskou zetten en er een wandelingetje mee maken. Eén harde stomp in de hartstreek is dan al voldoende. Aleksej Navalny ja, een god vergeleken bij het Kremlin en de toekomstige president van de Amerikanen. Die maniak is niet de weg kwijt, die kent geen weg, die dwaalt in de rimboe van zijn eigen jeugd en verdere leven. Alles is nep aan hem. De VS kiezen later dit jaar deze mongool als president. Zijn reactie, warrig onnavolgbaar als altijd, op de dood van Aleksej Navalny, zegt alles over hoe de wereld naar zijn ondergang toesnelt. 

Dit schreef de man, die eigenlijk in een verpleeghuis hoort, op zijn platform Truth Social. En het gepeupel slikt het als zoete koek. ‘De plotselinge dood van Aleksej Navalny maakt me er steeds bewuster van wat er in ons land gebeurt.’ Hoor toch eens! Met een enorme hoeveelheid hoofdletters vervolgt hij: ‘Het is een langzaam, gestaag proces, met corrupte, radicaal linkse politici, aanklagers, en rechters die ons op het pad naar de verwoesting leiden.’ Veroordelingen tot en met, 92 rechtszaken nog te gaan. Duizenden en duizenden documenten aanvankelijk verdonkeremaand. Het maakt niet uit. Daar gaat hij verder:  ‘Open grenzen, vervalste verkiezingen, en weerzinwekkend oneerlijke beslissingen van rechters die Amerika kapot maken. We zijn een land in verval, een falend land. MAGA2024.’  

Het gaat totaal niet over Navalny. Natuurlijk gaat het over hem. Over hemzelf. Het epicentrum is hijzelf. Als hij zelf maar in het middelpunt staat. Hij kan er niks aan doen. Zwaar ziek in zijn hoofd. Zielig South Carolina. Stemmen op een patiënt. Weeg toch iemands woorden en gedragingen. Haal toch die rooie honkbalpet van zijn harses. Die laat je toch niet straffeloos wegkomen? Sterker nog: die hijs je toch niet op het schild? Is het een soort verslaving aan charmante bedriegerij? Wat is het eigenlijk wat weldenkende mensen zo zwak maakt tegenover narcisme? Zelf in mijn leven voor keuzes gestaan die  heel lastig waren, maar ze gelukkig toch gemaakt. Met pijn. Narcisme misvormt. Misvormt de narcist zelf en ook zijn omgeving. De narcist die leeg is in feite en ongelukkig met zichzelf. Vaak vanuit een groot minderwaardigheidscomplex. Negeren een narcist? Ja, maar dan wel op tijd. De VS zijn dat stadium helaas al geruime tijd voorbij. Hoofdschuldigen? Eigenlijk de beleidsmakers bij de Democraten. Vier jaar zitten slapen en de huidige president opnieuw de boksring insturen waarin hij niet weet welke kant hij op moet. Waar bleef de John F. Kennedy van 2024? 

Op zijn terugweg naar het Witte Huis vergeleek de gek in South Carolina zijn juridische dreiging met de historische erfenis van anti-zwarte vooroordelen in het Amerikaanse rechtssysteem. Welja zeg! ‘Deze lichten zijn zo fel in mijn ogen dat ik niet veel mensen kan zien. Maar ik kan alleen de zwarten zien. Ik zie geen blanke. Zo ver ben ik gekomen. Ik ben voor niets aangeklaagd. Ze deden het omdat het verkiezingsinmenging was. En toen werd ik een tweede keer aangeklaagd, een derde keer en een vierde keer. En veel mensen zeiden dat zwarte mensen me daarom aardig vinden, omdat ze zo gekwetst en gediscrimineerd zijn. En ze zagen mij eigenlijk als iemand die ook gediscrimineerd wordt. Een verwantschap.’

Bind hem vast. Geef hem op tijd een pilletje. Grijp als natie tijdig in voordat het te laat is. Nu kan het nog net. Gaza is de 30.000 doden voorbij, het zal hem een rotzorg zijn. Oekraïne? Hij heeft genoeg aan zichzelf. Stoken en om zich heen slaan. Met enige regelmaat laat hij zijn gezicht zien bij de detentiekampen voor vluchtelingen op de grens met Mexico. Latijns-Amerikanen en Zuid-Amerikanen beschouwt hij als uitschot. De slachtofferrol. Ook zo kenmerkend voor een narcist. En voor een querulant. Erger dan een maffialeider, om met Robert de Niro te spreken. Het ligt altijd aan een ander. De Amerikaanse politiek heeft niets beters te bieden dan een zieke geest.

De wereld zoals ook rechts-Nederland die graag ziet. Het blijft onbegrijpelijk dat twee PvdA’ers – eerst Plasterk en nu Putters – pogingen doen tot een kabinet onder aanvoering van de PVV? Hoe kun je zó afstand doen van je eigen politieke geloofsovertuiging? Omdat zoveel kiezers hun verstand hadden verloren, of het domweg niet hebben? Hoe kun je iemand in het zadel proberen te helpen die antirechtstatelijk is en zijn obscure standpunten even in een koelkast wil bewaren? En een mevrouw die haar afkomst verloochent uit carrièrezucht? Een maatschappelijk overtuigde sociaaldemocraat behoort geen medewerking te verlenen aan het tot stand brengen van een rechts kabinet dat foezelt met cijfers, getuige de streek die er met nareismigranten werd geleverd, welke de val van Rutte-4 bewerkstelligde. En een partij die pas geleden nog zijn woordvoerder liet zeggen dat we met extra steun aan het soevereine Oekraïne het heerschap Poetin zouden provoceren. Het zijn banaliteiten in een ontspoord Nederland.

Gaza en de constatering dat met alle diplomatie de wereld alleen maar surrealistischer wordt. Het meisje in het geel, zou ze nog leven? De monsterlijke gang die de wereld maakt. En Ari Shavit in zijn boek ‘Het beloofde land’: In 1991 toen hij als Israëli werd opgeroepen voor militaire dienst waren er al detentiekampen voor Palestijnen in de schaduw van Gaza-Stad. Inclusief wachttorens. De vredesactivist hoorde de gevangenen schreeuwen van pijn. Folteringen. Slechts de crematoria ontbraken, schrijft Shavit in zijn indrukwekkende boek. Gaza-Strand is één van de vele detentiekampen. De gevangenen, schrijft journalist Ari Shavit, zijn geen terroristen, maar demonstranten voor gelijke behandeling en stenengooiers, vaak niet veel ouder van zeventien. Hoe kunnen zijn idealen van het zionisme met Israël aan de haal zijn gegaan…. Het meisje in het geel. In de knop geknakt. Nooit meer een normaal leven, als ze dat al had.

De kikker is terug. Foto jan van den Heuvel. De kikker, zoals we ook wel Dries van Agt noemden.

Hij noemde haar zeventig jaar lang liefkozend ‘zijn meisje’. Dat was mooi. Het vertederde. Zoals het ook mooi was dat hij het op latere leeftijd opnam voor de Palestijnse zaak. Net als de weduwe van Wim Duisenberg. Gaza en de Westbank. Maar voor de rest vonden we Dries van Agt maar een rare kikker. Zo noemden we hem immers: een rare kikker. Ons soort mensen hield niet van conservatieve christendemocraten. Willem Aantjes was anders. Maar die gaven ze bij het CDA een enkelband. Heel christelijk gemeen. Maar goed, de nu overleden Dries van Agt. Hij wilde met ‘zijn meisje’ de kabinetsformatie van de afgedwaalde Plasterk niet afwachten. Samen met ‘zijn meisje’ nam hij de vlucht. Hand in hand en tabee. Vlak ook voor carnaval.

Geen gedoe meer. Misschien wel de juiste beslissing. Vrijwillig hemelen. Al is het raar voor een man die zelf ooit eens als minister van justitie de politie voor sluiting afstuurde op een abortuskliniek in Heemstede. Waar weer tegenover staat dat hij ooit op een congres van het CDA opstond en een vlammend betoog hield tegen elke vorm van samenwerking met ultrarechtse vuilspuiters en dwarsbomers van de democratie. Ja Pietertje Omtzigt, daar sta je nu met je goeie gedrag! Dat hij niet als een knipmes voor de koningin boog, pleit ook in het voordeel van Dries van Agt. Ons soort mensen was voor Den Uyl, voor Joop, en niet voor niets één van de meest prominente Nederlandse politici van de vorige eeuw. Was Johan Cruijff niet onze beste voetballer van de vorige eeuw en werd Joop den Uyl niet uitgeroepen tot de beste politicus van de vorige eeuw?! Daar kon Dries van Agt niet aan tippen, hooguit in wielerkringen.

Bijzonder taalgebruik had Dries van Agt, dat dan weer wel. Daar zou meneer Van Beusekom, mijn leraar Nederlands op de hbs, van genoten hebben. Weer moest ik deze week even aan hem denken. Bij het opruimen van de boekenkast, en het wegblazen van stof op de planken, ineens ‘De meesterwerken der Nederlandse letterkunde’ in mijn hand. De vijfde druk, uit 1965. Karel ende Elegast. Beatrijs. P.C. Hooft. Joost van den Vondel. Justus van Effen, A.C.W. Staring. Potgieter met Jan en Jannetje en hun jongste kind. De Genestet en Multatuli. Lesstof die Van Beusekom behandelde. Je bereikte zijn lokaal via een klein bordesje. Vier treden of zo. Dat hoekje op het Christelijk Lyceum in Utrecht deelde meneer Van Beusekom met meneer Van Lambalgen die handenarbeid gaf. Het was nog de tijd van ‘U’ en ‘Meneer’. Van Beusekom was broodmager, hij had het aan zijn maag, nam altijd een zuurtje, en tobde als ik me niet vergis ook met migraine. Maar toch! ‘Epiek en Lyriek’ en ‘De meesterwerken der Nederlandse letterkunde’.

De boeken kwamen van een boekhandel op de Oudegracht. Of de Nieuwegracht. Dat kan ook. Ik geloof dat die boekwinkel Veth heette, of zoiets. De schoolboeken kostten mijn ouders een godsvermogen, besef ik nu. Van Beusekom, de beminnelijke verteller over schrijvers en de Nederlandse letterkunde. Mager als een lat, zogezegd. Van Lambalgen kon pas door een deur als die wagenwijs openstond. Ze woonden allebei in Utrecht en niet zo ver van elkaar vandaan. Van Beusekom in de Molièrelaan, Van Lambalgen in de Van Meursstraat. Gek dat ik dat na bijna zestig jaar nog allemaal weet. Met ‘De meesterwerken van de Nederlandse letterkunde’ op mijn hurken aan de rand van mijn bed, en de stofdoek weggeslingerd, volop herinneringen ineens aan de hbs waar we de week altijd met godsversjes van Johannes de Heer begonnen. Vaak hadden we geen notie van wat we zongen.

Engelse les kregen we van meneer Lapoutre. Of was het niet Lapoutre of Lepoutre? Gewoon een prachtige naam. Hij kon de broer zijn van Joop den Uyl. Ze leken sprekend op elkaar. In zijn lokaal hing altijd een verschrikkelijke sigarenwalm. Het stonk er. Die sigaren van Lapoutre, of Lepoutre, rook je al als je in de J.P. Coenstraat liep. Daar had ik in die tijd ook mijn krantenwijk. Nachtmerries van meneer Van Ankum uit Hilversum die meetkunde en algebra gaf. Scoorde zelden meer dan een 3 bij die man. Dat gepruts met die driehoek en passer ook! Doubleerde door hem in het derde jaar. Pythagoras stond voor mij op het honkbalveld van UVV, niet in de lesboeken van Van Ankum. Voor Scheikunde hadden de vrij-worstelaar Crum, potig, handen als kolenschoppen, en dan die vele tere flesjes. Voor Frans meneer Mijnhardt. Tot die ziek werd. Toen kregen we een mevrouw die nog heel jong was. Ze was net afgestudeerd. Mijnhardt stampte er altijd rijtjes bij ons in. Na drie jaar rijtjes van Mijnhart spraken we nog geen woord Frans. In elk geval geen zinnen.

En toen die opgewekte jonge vrouw. Zie haar nog lenteachtig de klas binnenkomen. Een grammofoonkoffer bij zich en een grammofoonplaat. Gilbert Becaud en Nathalie. Het Rode Plein en Lenin. Nathalie de studente en gids in Moskou met zijn sneeuwtapijt. Ik ben de naam van die invaldocente vergeten. Maar die les met Gilbert Becaud was onvergetelijk. We waren op slag straal verliefd op haar. Wij luisteren naar Nathalie en ondertussen vertalen. Wat zong die Becaud precies? Het nummer werd die les wel tien keer gedraaid. En toen besproken. Een sombere Nathalie en de Oktoberrevolutie. Nog steeds kan ik het lied woordelijk meezingen. We hadden veel vakken op de hbs, maar herinner me niet of daar maatschappijleer bij was.

Dat is nu anders en daarom verbaas ik me dat rechts en ultrarechts zo populair zijn bij de scholieren en studenten van nu. Op mijn knieën voor mijn boekenkast en een even gestaakte opruimwoede komt Godfried Bomans tevoorschijn. Korte berichten en een interview door Michel van der Plas. Pagina 17 met ‘Onverdraagzaamheid regeert’.  Die onverdraagzaamheid groeit onrustbarend, schrijft Godfried Bomans. En wacht eens even: ‘De democratie staat op het spel. De man die capituleert voor extreme standpunten moet wel onverdraagzaam zijn, omdat zijn bestaan op het spel staat. Dat is de prijs die men voor zijn bewustzijnsvernauwing moet betalen’. Pittige en puntige uitspraken van Godfried Bomans in een bloemlezing van 1970.

Bewustzijnsvernauwing, schrijft hij. Dat moet ook de oorzaak zijn van de monsterzege die de zonsverduistering Wilders bij volgende verkiezingen gaat behalen. Volgens opiniepeiler Maurice de Hond springt hij dan naar 52 zetels. En de grote verliezer is het modepopje Dilan met de VVD die het laagste niveau bereikt sinds 1956. Een verlies van 11 zetels vergeleken met de verkiezingen van vorig jaar. Omtzigt? Ook op groot verlies. Maar die slaakt tussen zijn archiefkasten thuis in Enschede waarschijnlijk een zucht van verlichting. Was hij er allemaal maar niet aan begonnen. De van de sociaaldemocratie afgedwaalde Telegraaf-columnist Plasterk; eeuwige roem lijkt aan hem voorbij te zullen gaan.

Bewustzijnsvernauwing. Maar misschien nog wel erger tegenwoordig. De kiezer met een stem uit sensatie. De kiezer die geen verantwoordelijkheid neemt voor de stem die hij de vorige keer heeft uitgebracht. De kiezer zonder levensovertuiging en engagement. De sensatie. De ene keer Forum van Baudet, dan de BBB van Carolien die alleen haar achternaam gemeen heeft met wijlen Michel van der Plas. Daarna houdt het op. En vooruit dan maar eens: Wilders. Geen partij achter zich, geen leden, geen statuten, en een verkiezingsprogramma als gebakken lucht. Een financieel volstrekt onuitvoerbaar verkiezingsprogramma, los van het bedenkelijke vijanddenken. De kiezer naar de mond praten en drommelsgoed weten dat er niks van terecht komt. Dries van Agt heeft het allemaal niet willen afwachten. Met ‘zijn meisje’ trok hij zijn conclusies.

Een rare kikker vonden we hem met zijn archaïsche taalgebruik. Den Uyl stierf aan een hersentumor. En de familie liet Van Agt weten dat hij niet welkom was op de begrafenis. Dodelijk voor Van Agt. Maar Ellen en ik applaudisseerden. Het verdiende loon voor de conservatieve mysticus Van Agt. En ‘mijn meisje’ Ellen die vertelde over de Dolle Mina’s en haar tijd bij ‘Baas In Eigen Buik’. Onder degenen die de abortuskliniek Bloemenhove succesvol openhielden behoorden dochters en schoondochters van Joop den Uyl, zijn echtgenote Liesbeth, en PvdA-minister Irene Vorrink. Het was die tijd dat Ellen bij de Dolle Mina’s ging. Uit de boekenkast komt A. den Doolaard tevoorschijn. ‘Het land achter Gods rug’. Bijzondere titel. Het boek is een exemplaar van de bibliotheek. Nooit teruggebracht? Of ooit eens gekocht toen de bibliotheek opruiming hield? ‘Het land achter Gods rug’. Wel zo toepasselijk voor nu. En waar is de tijd gebleven dat Wilders nog gewoon Boer Koekoek heette.

De wereld van nu met een rouwrand. De wereld die doordraait. Een zin die ik overigens schrap. Doet teveel denken aan een narcist die als een vlegelachtige Pietje Bell begon en in zichzelf verdwaalde. De zwartste bladzijde van de NPO. ‘Op je knieën jij, op je knieën voor mij.’ Om over het restje maar te zwijgen. Nooit meer terug op het scherm die over het paard getilde stakker die ik nog bij Het Parool zag komen. Te veel naar de ogen gekeken. Hij begon zich van lieverlee als bovennatuurlijk te zien. Maar ik wilde het helemaal niet over hem hebben. Nee, Gaza en de zoveelste flater van de wereldgemeenschap en de VN. Het meisje in het geel. Al die jongens en meisjes in ongeacht welke kleur ook. Zelfs een veroordeeld Israël weet van geen ophouden. En een Nederlands demissionair kabinet dat vooringenomen de verkeerde kant blijft kiezen. Een moordenaarsbende is iets anders dan vergelding met respect voor onschuldige burgers. Gaza en de ambities van een demissionaire premier die hem doen likken en slijmen richting Washington en Tel Aviv. Aan Zuid-Afrika kan een voorbeeld worden genomen.

***

Het leek me wel wat, één of twee keer per week bijles geven aan een middelbare scholier. Of voor een hele klas staan. Ze de liefde voor taal bijbrengen. Voorlezen uit bijvoorbeeld Godfried Bomans. Het prachtig geschreven en vermakelijke hoofdstuk over Jo van Nieland-Braat uit Bilthoven. Was ik niet ooit eens door de literatuur aangeraakt door meneer Van Beusekom op de HBS? Ook eens bij hem thuis geweest. Molièrelaan in Utrecht. Hij keek uit op een plantsoentje in de wijk Oog-in-Al. Lesgeven dus. Van Beusekom achterna. Een vriend van me gaf naam en mailadres om eens contact te zoeken. Had ie zelf ook gedaan. Binnen de kortste keren een enthousiast (je en jij …) berichtje terug dat ze zoveel ervaring (van jou…) heel goed konden gebruiken. Niet alleen voor bijles maar, inderdaad, ook voor een hele klas. Jij (…) lijkt ons wel wat. Kunnen we jou (…) snel bellen? Het op voorhand amicale toontje bevreemde.

Het telefoontje verliep niet goed. Mijn eigen schuld. Ik was te hooghartig. Te gereserveerd. Te eigenwijs. Te gedateerd om de zegeningen van de marktwerking en het lerarenloze competentiegeneuzel te kunnen vatten. Ik kon het weer eens niet laten. Wat is dat toch?! Noten op mijn zang. Moest aan het bemiddelingsbureau uit Zeist denken dat grondpersoneel leverde in de verzorging thuis van mijn lieve echtgenote. Een hele trits dames passeerde het ziekbed van Ellen. Maar eigenlijk was er maar één die voldeed: Diana, wie anders. Die torende boven alles en iedereen uit. De rest gold gedroeg zich niet zozeer als zorgzuster maar meer als hypotheekzuster. Bijbeuners. Een voormalige bibliothecaresse kon niet eens met een rolstoel overweg. Om over de rest maar te zwijgen. De één na de ander kieperde ik zalvend overboord. Het was het systeem dat zulke exemplaren bij je aan de voordeur bracht. Er zat er één tussen met nota bene een bipolaire stoornis. Daardoor liep alles in haar leven in het honderd. Gods eigen kostgangers. Je kon er geen kant mee op. Maar de bezitters van de Maserati’s wel. Jacobse en Van Es zogezegd voor wie we op zondagavond thuis bleven.

Alleen Diana voldeed. Meer dan dat zelfs. Een goudkorrel. Maar van het uurtarief voor de zorg dat ik via mijn kostbare PGB afdroeg aan het zorgbemiddelingsbureau ontving zij van die luitjes slechts een schijntje. Zal het twintig procent zijn geweest? Veel meer was het niet. De rest ging naar de cowboys die gretig profiteerden van de doorgeslagen marktwerking van het neoliberalisme. Het waren de gloriedagen van Mark Rutte. Het zou strafbaar moeten zijn. Hoe kapseist een maatschappij. De verzorgenden die op hun fietsje het werk deden, de cowboys rondrijdend in overdreven dure bolides met ronkende uitlaat en zuigend aan sigaren zo fors en scherp als een Patriot-raket. Zo weggelopen uit Koot & Bie. En Lubach. En verder de goegemeente die nog een vleugje satire wil zien in het om zeep helpen van het onderwijs, de zorg en het openbaar vervoer. In gesprek dus met een bemiddelingsbureau voor bijles aan middelbare scholieren met leerachterstand.

Moest niet alleen aan het bureau in Zeist denken, maar ook aan Sywert van de mondkapjes, de rap van de tongriem gesneden christendemocraat Sywert en zijn kornuiten. Het onderzoek naar hun zal wel met een jaar of veertig zijn afgerond. Ik moest denken aan Koot & Bie en hun Haagse vrije jongens van het avontuur en de dikke portemonnee met flappen. De jongeman die bijlesgevers zocht, hield me een bedrag voor dat ik kon verdienen. Nee, naar een cv werd niet gekeken, iedereen hetzelfde uurtarief. Docenten van een universiteit en hogeschool met senioriteit en bovendien de nodige papieren voor didactiek of padvinders die niet veel in de melk te brokkelen hadden: iedereen werd over één kam geschoren met dezelfde honorering. Het onderwijsleven moest immers niet ingewikkelder worden gemaakt dan het al was. Enige realiteitszin kon de jongeman niet worden ontzegd.

Maar ho even: niet bijles aan rijkeluiskinderen hoor. Hoe ik dat bedoelde? Nou dat de ouders van rijkeluiskinderen zichzelf maar moesten zien te redden en bekommeren om de onderwijsprestaties van hun kroost. Dan maar een vriendin minder voor pa met een megasalaris bij de NPO en een bed op zijn Hilversumse werkkamer. Was pa toe aan een nieuwe verse vriendin dan kreeg de afgedankte 20.000 (heel toepasselijk) gemeenschapsgeld mee. Beelden van de al jong verpeste bordkartonkinderen te Haaksbergen. Ik koos voor de volkswijken en armere buurten en dan nog graag kinderen van migranten. Vluchtelingen zogezegd met al een heel leven achter zich nog voordat het leven goed en wel begonnen was. Op mijn netvlies verscheen het meisje in het geel uit Gaza. Geen verwende pubers die vier keer per jaar op wintersport gingen. Dan wist hij ook maar meteen waar ik politiek stond. Hij mocht me naar Ter Apel detacheren. Want belangrijk in een tijd dat 2.5 miljoen hersenlozen op een geestelijk verkreukelde hadden gestemd. Dat was ook een rechtstreeks gevolg van het aan de markt verkwanselde en afkalvende onderwijs in Nederland dat ineens het krijtje en het schoolbord de deur uit had gedaan en daarna de docent. De hedendaagse jeugd? Geen historisch besef. Al helemaal niet van een bruin verleden. ‘De aanslag’ van Harry Mulisch? Harry wie??? De Aanslag ??? Nooit van gehoord natuurlijk. Maar wel anno 2024 in Nederland onderwijsrecruiter. Of wel: koppelaar. Meneer Van Beusikom U moest eens weten!

Meelijwekkend eigenlijk. ‘Floortje Bloem’ van Yvonne Keuls? Van wie??? Ik raakte op dreef. En op stoom. Voor mijn ogen verschenen de slapjanus en windvaan Omtzigt en die anderen die het nog steeds met Wilders en bij de onvervalste ijdeltuit van een Plasterk uithielden. Dat kon allemaal in een land dat voorzieningen als zorg en onderwijs verwaarloosde. Had Carolien haar school eigenlijk wel afgemaakt? Ze vliegt voortdurend uit de bocht. Hoe dacht deze onderwijsrecruiter hier eigenlijk zelf over? De jongeman had er geen mening over. Geen mening over? Zijn bureau deed niet aan politiek. Niet aan politiek en engagement? Maar dat kon toch helemaal niet! Het bureau kon toch niet in zee gaan met lesgevenden die sympathiseerden met de PVV, of JA21, of andere op vreemdelingenangst gebaseerde gezelschappen vol ideologische gifmengers met een bruine rand die de Grondwet lieten kantelen? We stonden toch niet los van de werkelijkheid? Tegenwoordig was het toch immers wel degelijk van belang, te weten waar een onderwijskracht politiek zo’n beetje stond alvorens hem voor bijles weg te sturen of voor een klas te zetten? Ik begon over de AfD bij de Duitsers en de jaren ’30 van de vorige eeuw. Als gezegd, ik raakte in mijn element. Opnieuw zei de makelaar – ik schatte hem ergens in de dertig en trendy en cabriolet – dat politiek niet van belang was voor het schaken van onderwijspersoneel. In gedachten zag ik hem aan zijn werktafel van links naar rechts, en terug, met bankbiljetten schuiven.

Nog maar een vraag. Of er ook een persoonlijke ontmoeting zou plaatsvinden? Zat zoiets in de pen? Het antwoord was ontluisterend. Ik dacht aan Plasterk. Aan zinloos praten met politici die hun boodschappenbriefje niet eens hadden uitgerekend en laten doorrekenen. Ik dacht aan Wilders die bij nieuwe verkiezingen een mogelijk nog grotere overwinning zou gaan behalen dan laatst. De opiniepeilingen immers. Het onderwijs dat mensen aflevert die geen zin zonder taalfouten kunnen produceren en die 1 + 3 niet eens bij elkaar kunnen optellen. Zoals ook sommige politici. En toch aan tafel bij Plasterk. Nee, het was niet de gewoonte dat het onderwijsbemiddelingsbureau (Nooit van de Tachtigers gehoord natuurlijk) een persoonlijke ontmoeting arrangeerde met een kandidaat lesgever. Zou teveel tijd kosten. Ik dacht aan het excellente artikel over haar eigen onderwijservaringen van Jannetje Koelewijn in NRC. Zó gruwelijk goed! Ik zag mijn gesprekspartner onderuit weggezakt in zijn stoel zitten. Benen op tafel. Spijkerbroek, lovers. Dromend van de Maldiven en een hete vriendin. En weer dacht ik aan de doortrapte Sywert, aan Zeist, en aan Koot & Bie en de sketch (Jacobse en Van Es) met die goedgelovige mevrouw bij wie de snelle jongens even de tuin kwamen verruïneren. En vervolgens hun hand ophielden. Graaien. Ik zag een verruïneerd onderwijs. De vlucht met kinderen naar België en de nonnen. Ik zag Van Beusekom weer voor me. Ergens moest ik nog wel het boek hebben waaruit hij lesgaf. ‘Epiek en Lyriek’. Gebonden en met een linnen grijs kaft. Zelfs naar een verklaring voor goed gedrag werd door de jonge onderwijsmakelaar niet eens gevraagd. Ze zouden me nog terugbellen. En ik wist, die bellen me nooit meer terug.

Geschrokken van de verkiezingswinst van ultra rechts. Waar slecht onderwijs al niet toe leidt. Tot een samenzang van valse noten bij een formatieleider die niet meer thuishoort te midden van de sociaaldemocratie.

Misschien zou het goed zijn als de roman ‘Prophet Song’ van de Ierse schrijver Paul Lynch verplichte lesstof wordt in het middelbaar onderwijs van Nederland (en daarbuiten, in Duitsland bijvoorbeeld). Misschien zou elke Nederlander, van jong tot oud, de opdracht moeten krijgen dit boek (geïnspireerd op de tragedie Ilan Kurdi en de burgeroorlog in Syrië) te lezen. Misschien zouden de voorzitters van de Eerste en Tweede Kamer elke vergadering moeten beginnen met het staande voorlezen van enkele passages of een enkel hoofdstuk uit Prophet Song, bekroond met de Booker Prize 2023. Ja misschien… Het zal er niet van komen, ik weet het. Maar het zou er wel eens toe kunnen leiden dat bij volgende verkiezingen minder stemgerechtigden in Nederland volslagen hersenloos en gewetenloos het rode potlood hanteren. Je stemt niet op fascistoïde figuren en belagers van de Grondwet! Nationalisme dient zijn grenzen te kennen. Ter Apel is óók Nederland. Ilan Kurdi is óók Ter Apel.

En slappeling Pieter Omtzigt: Als anderen van de Dom springen dan hoef jij dat toch ook niet te doen? Ondanks de verkiezingswinst van Wilders had jij je van hem kunnen, nee: moeten, blijven distantiëren. Nederland op slot? Geen enkele asielzoeker meer toelaten? Nul?! Het is volslagen apekool. Het is gemene retoriek. Manna voor ongeletterden. Het kan verdragen-technisch niet eens. De kruidendokter Wilders is al jaren en jaren doorgedraaid in zijn fanatisme. Ga met zo iemand niet aan tafel zitten. Tenzij je ook van jezelf vindt dat je een katholieke gluipkop bent. Nee Omtzigt, een beetje ruggengraad heb je niet. Dat is wel gebleken. Zwabberen, noemen we dat. En ondertussen verlegen in de lens kijken. Je bent op z’n vriendelijkst een weifelaar uit de provincie. Geen man van statuur. Het wachten is op de uittocht van je fractieleden. En daarna het verder decimeren van je partij. Bontenbal en het CDA lachen je vierkant uit. Je bent even ongeschikt voor het leiderschap van het oude CDA gebleken als Mona uit Volendam. Wat aan je onderzoekswerk overigens niks af doet. Wie Orban, Le Pen, Meloni en Wilders normaliseert, corrumpeert de vrijheid, zeg ik Rob Jetten van D66 na.

In het licht van Prophet Song en het 2-jarige Koerdisch-Syrische vluchtelingetje Ilan (Aylan) Kurdi (inspiratiebron dus voor Lynch) is de operette rond de afvallige sociaaldemocraat Plasterk een beschamende vertoning van fantoompijn en de verrechtste indoctrinatie dat vluchtelingen overal de schuld van zijn. Alsof Ilan Kurdi uit Kobani – Lees ook het adembenemende boek ‘De zussen van Kobani’, twee verzetsheldinnen tot in hun dood – alsof Ilan Kurdi niet symbool staat voor wat de medemens tot vluchteling maakt. En hoe onbarmhartig de vlucht voor terreur met gifgas kan aflopen. Het beeld van Ilan Kurdi ging in 2015 de hele wereld over. Het beeld van dat 2-jarige onschuldige kind uit Koerdisch Syrië, van wie het leven nog moest beginnen, maar dat samen met zijn moeder verdronk in een poging aan een burgeroorlog (gelijk Gaza en Oekraïne) te ontsnappen. Het jongetje spoelde aan op de Turkse kust. De golven klotsten tegen het lijkje aan. De fotografen waren er als de kippen bij. Rood truitje, blauwe broek, blauwe sportschoenen. De kleuter lag op zijn buikje in het wassende water. De foto ging de hele wereld over. En de hele wereld was voor even geschokt. Voor even, nee niet voor lang.

In hetzelfde jaar (2015) verdronk ook een tante van Helin in de Turkse wateren op zoek naar veiligheid. Het laatste sprankje hoop bleek tevergeefs. Die tante had een godsvermogen voor haar verdrinkingsdood betaald. Verdrinken voor de ogen van je eigen kinderen. Vandaag liet Helin mij een oude klassenfoto zien. Wie van haar klasgenootjes had de burgeroorlog in Syrië niét overleefd? Had beter kunnen vragen: wie wél. Liefdevol ging de wijsvinger van Helin over de gezichten. De meeste elfjarigen dood, ook de tweeling in het midden van de foto. Aan Wilders de vraag of hij ooit twee seconden heeft gekeken naar de foto van Ilan Kurdi. En zo ja of het hem iets deed. De man is het slachtoffer van zichzelf. Ooit gaat hij dood. Ooit sterft hij hopelijk een natuurlijke dood. Maar hoeveel tranen zullen er worden gelaten? De man leeft in zijn eigen wereld. Hij heeft de wereld niet begrepen. Een wereld van leegte omgeeft hem. Hij van het vijandsbeeld. De lege huls. En dus Omtzigt: stop met die hele santenkraam bij Pasterk. Kijk in Enschede even een paar meter over de grens.

Deze week stemde de Eerste Kamer vóór de Spreidingswet van een VVD-staatssecretaris die een onverschrokken volhouder bleek. De laatste der Mohikanen zogezegd. Uitgestorven ras. De gepassioneerde man met het hart op de goeie plek verdient een standbeeld. Het is van een politieke actieradius zoals we die in Den Haag eigenlijk al niet meer kennen. Bravo Eric! Bevlogenheid maken we zelden of nooit meer mee. De uitkomst gold, met steun van de VVD van Edith Schippers, als een daverende verrassing voor de buitenwacht. En dat terwijl die wet een, op rechtvaardigheid berustende, louter eerlijke verdeling van de asielzoekers over alle gemeenten beoogt. Met al zijn mogelijke feilen. Maar een streven naar werkbaarheid. Gerechtigheid ook. De burgemeesters en veiligheidsregio’s juichten, Wilders twitterde duivels ‘Mijn hemel’, de man moet eigenlijk een doodzielig verschijnsel zijn. Om het over snotneus Dilan, Omtzigt en de al dan niet sopraan Carolien maar niet te hebben. In de NRC werden ze terecht weggezet als drie politieke amateurs en onbenullen. Slippendragers van Het Kwaad. Wie Wilders normaliseert, corrumpeert de vrijheid. Het laat zich raden dat Mark Rutte de opstelling van de VVD-fractie in de Eerste Kamer met een telefoontje naar Edith Schippers heeft georkestreerd, en misschien zelfs wel heeft gesommeerd. Geen coulance met de nieuwe partijleider en haar wapperende manen. Een in zichzelf verdwaald huppelkutje slechts. Dat de fractie van de VVD in de Eerste Kamer de Spreidingswet over de streep ging trekken, zou al langer in zeer kleine VVD-kring bekend zijn. Och, arme en zielige Dilan. Ken toch ook je eigen grenzen en beperkingen, meisje.

De voormalige Koerdisch-Turkse bootvluchtelinge lijkt binnen de VVD alleen nog slechts het hoofd boven water te kunnen houden – hoe toepasselijk in het licht van de asielvlucht – met de hulp van de rijke ondernemers die haar hebben ingekapseld en als versiering gebruiken op affiches en binnen de kolommen van hun smoezelige lijfblad De Telegraaf. Ilan Kurdi. Iconisch geworden. Zijn foto vertelt het verhaal. Zoals ook de foto van ‘Het meisje in het geel’ een verhaal (Gaza) vertelt. Kinderen als de grootste slachtoffers van een wereld die bezig is zichzelf op te blazen. De zelfvernietiging. Vluchten? Dat doe je alleen als je ten einde raad bent. Dat doe je alleen als je geen andere uitweg meer weet. Lees ook ‘De bijenhouder van Aleppo’. Lees! Afghanistan, lees over de verschrikkingen daar. Lees ‘De zussen van Kobani’. Lees, voordat ook in Nederland tot boekverbranding wordt overgegaan door het gepeupel. Vluchten doe je alleen als er in je eigen land niets meer van je overgebleven is. Je geeft je over aan het lot. Dwangwet, Wilders? Elke wet is gebaseerd op dwang, beste kerel, daar is een wet nu eenmaal wet voor, dat had jij zoetjesaan toch wel mogen weten! Je manipuleert al jaren en jaren op ziekelijke wijze de Nederlandse samenleving met ophitsing. Je zet bevolkingsgroepen tegen elkaar op, als levensvervulling. Misschien wel als het leven je verder weinig te bieden heeft dan hetze. Ik ben meelij met jouw armoe.

Hoe gevaarlijk kan het worden met radicalen aan de macht vol leugenachtige onheilsprofeten! Hoe gevaarlijk kan het worden als bijvoorbeeld een Pieter Omtzigt doorgaat met de huidige formatiepogingen en een verdere verrechtsing activeert? Dan kan het heel gevaarlijk worden. En onbegrijpelijk zijn fractiegenoten met toch deugdelijke cv’s. Wie Wilders normaliseert, corrumpeert de vrijheid. En het recht van vluchtelingen op leven. Hoe gevaarlijk kan een knieval voor een splijtzwam zijn?! Maar hopelijk nog net even niet zo gevaarlijk als in Duitsland. Daar vonden de AfD (Alternative für Deutschland), de rechtsradicalen en de ondernemers van het groot kapitaal elkaar in Postdam aan een meertje, wat in alles deed denken aan de Tweede Wereldoorlog, aan Adolf Eichmann, aan hun trawanten, en aan de voorprogrammering van de vernietiging van de joden. In Potsdam werd pas geleden een masterplan, jawel zeg, een masterplan besproken om miljoenen mensen uit Duitsland te deporteren naar andere continenten, zoals Afrika. Het ging om het deporteren van asielzoekers, vluchtelingen met een verblijfsvergunning en in Duitsland geboren en getogen personen met een linkse oriëntatie. Ik kijk onder het op tikken van deze regels met een schuin oog naar de foto van Ilan Kurdi en de roman ‘Prophet Song’ van de Ierse auteur Paul Lynch. Ter nagedachtenis aan Ilan Kurdi opdat we hem nooit zullen vergeten. Een masterplein voor deportaties in het Duitse Potsdam aan een meertje besproken, om Duitsland slechts van ‘goede’ Duitsers te voorzien zoals Hitler met Eichmann regisseerde. Het zal er nooit van komen, zullen we maar hopen. Maar toch! Een terminale wereld. Hebben we wel eens goed naar de hooligans gekeken, naar de gebivakmutsten? Pietertje Omtzigt maakt zich er alleen maar druk om als het met Oud & Nieuw om vuurwerk gaat. Pietertje heeft de sleutel naar een fatsoenlijk Nederland in handen, maar beseft hij dat wel?! Nee, ik vrees van niet.

Vele tienduizenden en nog eens tienduizenden Duitsers in protest tegen de AfD en zijn bruine gespuis thans de straat op. In Keulen, in Leipzig, in Hamburg, in München en elders. Leipzig kan demonstreren. Ik herinner me 1989 en de aanloop naar de val van de Muur. Leipzig, ik was er bij in 1989. Een beetje houvast. Verdere pogingen in Duitsland om de AfD zo snel mogelijk als staatsgevaarlijk te verbieden. Maar ook daar in Duitsland een onvoorstelbare hersenloosheid waar het gaat om het achter rechtsextremistische querulanten aan hobbelen. Egoïsme met een misplaatst gevoel van superioriteit. Moge het partijcongres van de VVD volgende week zaterdag in Noordwijkerhout een overwinning opleveren voor Ed Nijpels, Jan van Zanen, Frans Weisglas, Mark Rutte, Jozias van Aartsen, Eric van der Burg en al die andere zuivere liberalen met eerbiediging voor de democratische rechtsstaat. Moge de bikkelharde, niets en niemand ontziende ondernemers het onderspit delven. Moge de beschaving zegevieren. Moge de foto van Ilan Kurdi de VVD brengen bij waar het écht om draait in het leven. Eric van der Burg is zijn partij erin voorgegaan.

Misschien kan de heer WA ook een duit in het zakje doen op Koningsdag. Maar misschien kunnen poppenkastspelers nauwelijks meer spelen buiten de poppenkast. Begreep dat zijn vrouw pas geleden tot de sprekers behoorde op een symposium over armoede. Ze sprak alsof ze er alles van af wist. Het lukte haar om rond te komen met een salarisverhoging van een halve ton per jaar. Nu nog een blauwe envelop bij haar op de deurmat, zullen we maar zeggen. Een overgrote meerderheid in de Nederlandse politiek is daar nu voorstander van. Eindelijk. De Oranjes die belasting gaan betalen. Zo eigentijds! Rutte staat liever nog even op de rem. Het uitrekenen van een belastingaanslag noemde hij deze week ‘complex’.  Natuurlijk, te complex, en dan laat je alles gewoon bij het oude, en wordt het nog complexer. Op Koningsdag bezoekt de operettefamilie de gemeente Emmen. Die trok 1.5 miljoen voor het dagje uit, maar de kosten zijn met 800.000 al opgelopen tot 2.3 miljoen. Emmen maakt zich geen zorgen. Het rekent op een massale toestroom van toeristen na Koningsdag. Het lijkt de Floriade wel.

Ach, het is maar een tip van iemand die de Oranjes graag ziet gaan: als ze op Koningsdag dan toch in Emmen zijn, even met de koninklijke bus een paar kilometer doorrijden naar Ter Apel. Niet van tevoren aankondigen. Nee onverwachts een ritje naar Ter Apel. Zelf van dichtbij zien wat daar voor treurnis gaande is. Ik zeg het omdat ik het met eigen ogen heb waargenomen. Even Ter Apel. Geen autoriteiten mee. Ook geen Maxima. Alsjeblieft niet nee. Hooguit de burgemeester van Ter Apel en Eric van der Burg. En in Ter Apel signeert WA de roman ‘Prophet Song’ van Paul Lynch en onthult hij een klein kunstwerk ter nagedachtenis aan Ilan Kurdi en al die andere slachtoffers en slachtoffertjes van vluchten voor oorlog en barbarij. En misschien dat tegen die tijd Timmermans (of Aboutaleb) tot een op fatsoen gebouwd minderheidskabinet probeert te komen voor een weer tot rede gekomen Nederland.

****

Met zijn gezicht naar beneden in het zand,

als het symbool van de vergeefse vlucht naar de vrijheid

Beriwan Avci

Het is me uit het hart gegrepen, de herinnering aan Alan Kurdi. Die herinnering zal nooit vervagen. Ik heb Alan altijd als een symbool gezien. Want ik weet zeker dat zijn verdrinkingsdood een blijvende boodschap inhoudt voor de hele wereld. Ik vergelijk het met een fles, met daarin een  briefje, dat aanspoelt op het strand. De boodschap voor westerse landen dat geen enkele vluchteling zijn moederland verlaat als hij niet één en al wanhoop is. Vluchten doe je met gevaar voor eigen leven. Het beeld van de peuter Alan drukt de westerse wereld met zijn neus op de bikkelharde feiten. Het is een heel confronterend beeld. Ik herinner me dat dit beeld mij in shock bracht toen ik het voor het eerst op sociale media zag. Alle mensen op school in Gaziantep waren erover aan het praten. Liggend op zijn buik, het maakte heel veel indruk. Ik geloof dat als iemand een kind in zo’n situatie ziet, dit een gevoel oproept van intens verdriet. Het is ook hartverscheurend. Tegen die tijd, 2015, waren al duizenden kinderen omgekomen langs dezelfde gevaarlijke route naar Europa, niet gedood door de gruwelijke burgeroorlog in Syrië dan wel verdronken op zee. Duizenden anderen zouden in de jaren die volgden blijven sterven. Het was een foto van een Koerdi in sportschoenen, een blauwe korte broek en een rood T-shirt, met zijn gezicht naar beneden in het zand, die de aandacht van het publiek trok en een diepe emotionele reactie over de hele wereld teweegbracht. Het beeld was pijnlijk ontroerend maar niet gruwelijk; het gezicht van het kind was onzichtbaar en zijn houding deed denken aan slaap in plaats van aan de dood. Kleine Alan Kurdi, met zijn gezicht naar beneden in het zand. Klein. Alleen. Levenloos. Ik vind heel opmerkelijk in positieve zin dat een Ierse schrijver ónze’ Alan Kuri als uitgangspunt heeft genomen voor zijn roman. Want Alan Kudi heeft een boodschap voor alle gemeenschappen. De prijs van de onverschilligheid van onze leiders voor het lijden van vluchtelingen was duidelijk zichtbaar en de schrikreacties waren wijdverbreid; Hoe had Alan kunnen verdrinken? Waar was de menselijkheid van onze regeringen? Nergens! Die was in geen velden of wegen te bekennen. Diep in ons achterhoofd wisten we allemaal dat alleen geluk betekende dat Alan niet onze eigen peuter of broer was. Dat zou nooit genoeg zijn. Kinderen zoals Alan sterven nog steeds. In feite lijkt 2024 het dodelijkste jaar ooit te worden voor mensen die wanhopig op zoek zijn naar veiligheid in Europa. Maar hun dood is anoniem. Uit het oog en uit het hart.

Beriwan Avci is een Koerdisch Turkse die tot de vriendenkring is gaan behoren via de taalcoaching. Ze woont nu twee jaar in Nederland.

Hallo Johan!

Wat een indringende blog heb je geplaatst op jouw site. Met ook sterke tekst van Beriwan. De fractiegenoten van NSC hebben inderdaad de sleutel in handen of er zo’n extreemrechts kabinet komt. Van Omtzigt zal het niet komen: slappe knieën. Een minderheidskabinet zie ik niet zitten. Misschien al eerder gezegd. Alle leden van de Kamer hebben een eed op de grondwet afgelegd. Waarom er dan bij de informatie eindeloos over praten? Voermans had toch al aan Omtzigt een lijstje gegeven welke punten uit het programma van de PVV in strijd zijn met grondwet en verdragen? Zoiets kan je in een paar uur bespreken. Bevreemdend was gisteren het gesprek tussen Plasterk en WA. Zal zonder twijfel op verzoek van WA hebben plaatsgevonden. En dat terwijl de koning nu geen enkele rol meer speelt bij de (in)formatie. Plasterk schoffeert hiermede ook de Tweede Kamer. Er was een motie van Timmermans en Ouwehand om de Kamer over de voortgang te informeren.

Jan van Ewijk.

****

Dag Johan,

ik heb je blog met ook de bijdrage van Beriwan gelezen en ben onder de indruk. Dat laat ik je weten, en we spreken elkaar gauw weer bij de koffie.

Jan van den Heuvel.