Treurig die voorpagina heden van het Algemeen Dagblad/ Utrechts Nieuwsblad. Dinsdag 19 maart 2019. Sensatie? Nee, daarvan wil ik die krant niet betichten. Scoringsdrift? Het verst willen gaan van alle dagbladen in Nederland? Het lijkt me sterk. Maar wat dan wel? De controle kwijt? Een te grote vereenzelviging met het onderwerp, in dit geval die vermoedelijk terroristische aanslag in Utrecht? Extra willen schokken terwijl Utrecht en heel Nederland al een dag en een nacht in shock waren? Mogelijk. Bizar. Met nadruk het publicitaire thuisorgaan willen spelen in Utrecht? Baas boven baas in wat te tonen aan de lezer?
Voor het eerst noopte een krant me tot een ingezonden brief. Een brief ingegeven door verontwaardiging. Niet om ‘m te plaatsen. Helemaal niet. Het mag, het hoeft niet. Gewoon een brief. Gelet op een reactie van de krant al binnen een uur mijnerzijds de overtuiging dat ik niet de enige was die bloed spuwde. Ach, hoe dichtbij was het niet allemaal. Jaren achtereen nam Ellen dagelijks van het Centraal Station in Utrecht de tram naar school aan de Marco Pololaan op het Kanaleneiland. En ‘s middags weer terug in omgekeerde richting. Hoe vaak heeft Ellen die rit gemaakt naar en van school. Wel duizend keer. Het was DIE tram! Nooit bij stilgestaan dat er zich in die sneltram Utrecht – Nieuwegein/ IJsselstein een terroristische aanslag of iets van dien aard zou kunnen voordoen. Je maakt nietsvermoedend gebruik van het openbaar vervoer en dan ineens… Dan kom je nooit meer thuis. Krankzinnige wereld.
Die halte bij het voormalige ziekenhuis Oudenrijn. Die bocht naar rechts naar het centrum toe. Het 24 Oktoberplein. Allemaal zo bekend. Overbekend. Daar laten drie mensen het leven. Door geweld. Drie onschuldige mensen. In de kracht van hun leven. Meisje van negentien lentes nog maar. Vriendje dat op haar wachtte. Haar leven moest nog beginnen. Een jongeman van 28. Een trainer van Desto. Was hij niet 47? Onbeschrijfelijk leed. Alle drie met zoveel plannen nog. Met zoveel plannen voor de toekomst. Enkele anderen die nog steeds in ziekenhuizen voor hun leven vechten. Een rechter gelooft iemand op zijn blauwe ogen en stuurt een tikkende tijdbom de straat op. Hij helpt indirect Wilders en Baudet bij de verkiezingen deze week. Hoe moet die rechter zich voelen nu? Hopelijk belazerd. En meer. De persconferentie gisteren. Die uitstekende burgemeester Jan van Zanen. Die geweldige politieman achter de tafel ook. Terecht alle lof voor de hulpdiensten.
Gezwets in de ruimte van een Utrechtse burger die alle veiligheidsmaatregelen (advies om voorlopig binnen te blijven) ‘zwaar overtrokken’ en gemeentelijk ‘hysterisch’ vond. De idioot haalde er het weinig kieskeurige Journaal mee. En bovendien de herhalingen bij de NPO. Iemand die lucht verplaatst is kennelijk al een quote waard. Overigens liepen Ellen en Diana niets vermoedend buiten te rolstoelwandelen toen Utrecht en omgeving was aangeraden niet buiten te komen. Tijdens de persconferentie het bericht dat de (vermoedelijke) dader was gepakt. Op de Oudenoord. Ook al zo bekend. Als ook de wijk Pijlsweerd. Als ook die Rabo-vestiging op het Kanaleneiland. Zo dichtbij allemaal. De dader gepakt. Keek naar Jan van Zanen die ik van vroeger ken. En ik voelde de tranen achter mijn ogen branden. Het was emotie. Hij kapte verdere vragen van de pers meteen af. En terecht. De dader was gepakt. God, dacht ik, Ellen had eens in die tram gezeten moeten hebben. Onmacht. De nabestaanden stonden vanochtend met het AD in hun hand. En toen?
****
Geachte heer Carbo.
Veel dank voor uw reactie. U vindt morgen op de pagina Meningen een toelichting van onze hoofdredactie over het hoe en waarom van de fotokeuze op de voorpagina van het AD van vandaag.
Met vriendelijke groet,
Redactie Opinie en lezers,
Inge van den Blink en Peter Grandia.
Aan de redactie van het Algemeen Dagblad/ Utrechts Nieuwsblad.
Ik spreek mijn verbazing en in feite mijn afschuw en onbegrip uit over uw fotokeuze voor de voorpagina van de krant van heden (dinsdag 19 maart) met betrekking tot de tragedie in de sneltram die Utrecht zo schokte. Bij het selecteren van de voorplaat neemt U toch hopelijk bepaalde normen in acht? U heeft toch principes? U maakt toch afwegingen? Dit kon in mijn ogen écht niet. Niet tegenover de nabestaanden. Niet tegenover vrienden en bekenden van dit in beeld gebrachte dodelijk slachtoffer. Niet tegenover wie ook die duidelijk hecht aan fatsoen en die het hart op de juiste plek heeft zitten. We hebben in Nederland de mond vol van normen en ook waarden. Van het dodelijk slachtoffer waren benen en schoeisel duidelijk zichtbaar en herkenbaar. Het laken bedekte niet het gehele lichaam. Je zal je door geweld om het leven gekomen familielid maar zo zien liggen in de krant. Niemand (???) ter redactie die tevoren zei: ‘Collega’s moeten we dit wel doen?’ Niemand die zijn vinger opstak dat-ie publicatie ethisch volstrekt onverantwoord vond? Te weinig journalistieke distantie? Hijgerige scoringsdrift? De foto had trouwens geen enkele toegevoegde waarde. Dit schrijf ik u als journalist en voorheen ook universitair en hogeschool docent journalistiek. Wij gingen de studenten anders voor. Er zijn in mijn ogen grenzen aan wat door de serieuze media in beeld wordt gebracht. U heeft die grenzen volgens mij overschreden.
Johan Carbo.
****
Beste Johan,
Helemaal met je eens. Wel over desbetreffende foto gesproken vandaag en mijn verbazing dat ze een persoon zo lang bij de tram hadden laten liggen. Dus foto had wel indruk gemaakt. Maar niet, zoals jij dat zeer terecht doet, gedacht aan de impact voor nabestaanden en bekenden.
Ben benieuwd naar de reactie van het AD!
Charles.
****
De hoofdredactie van het AD antwoordt:
‘De uiteindelijk gekozen foto laat in één oogopslag de ernst zien. Het slachtoffer is zichtbaar maar niet herkenbaar. De foto is in al zijn rauwheid symbolisch voor het vreselijke nieuws dat Nederland beheerste. Ook wij voelen natuurlijk een zeker ongemak bij een foto als deze. Het is een hard en confronterend beeld. We plaatsen zo’n foto niet zomaar, zonder nadenken.’
****
Aan de hoofdredactie van het AD:
Nee hoofdredactie. Geen sterk verweer van U. Die ernst hoefde u nog niet eens te stipuleren. U geeft in feite geen antwoord op mijn brief en de opmerkingen van verschillende andere briefschrijvers. Die gaan een geheel andere richting uit. U gaat voorbij aan de essentie. Aan de argumentatie. Die lijkt me toch hoogst valide. U bent met uw voorpagina uit de bocht gevlogen. Lezers hebben de foto niet nodig op zich een voorstelling van de rauwheid te kunnen maken. U hoeft die rauwheid niet verder te visualiseren en uit te vergroten – uw lezers hebben die rauwheid na alle voorgaande terreurdaden in onze wereld allang op hun netvlies. Onderschat de lezer niet. Het slachtoffer is zeker wel herkenbaar voor de nabestaanden, omdat het laken niet alles afsloot. Daar hebben we het over. Eén vraag nog: ‘Als uw partner daar nu eens had gelegen, of één van uw kinderen – had u de foto dan ook verdedigd met verwijzing naar zijn symboolwaarde? Ik denk het niet.
****
Hoi Johan en Ellen,
Heel triest allemaal wat er in Utrecht is gebeurd. Rachel en ik waren in Londen op dat moment en de BBC meldde al om 11:00 de aanslag met een dode en gewonden. In mijn vroegere columns voor ThePostonLine schreef ik al eerder dat er een aanslag zou komen, alleen plek en tijdstip nog onbekend.
Jouw verhaal richting het AD is uit jouw hart geschreven en ik deel het ook. Ik vind de media van vandaag de dag te vaak meer dan walgelijk, met name op TV. Vooral DWDD, Jinek en Pauw. Nieuwsuur valt ook af en toe door de mand, vooral die jongen Bosch van Rosenthal. Maar ja Johan, wij zijn niet meer van deze tijd, en kijken als een soort voorbijganger naar wat zich allemaal afspeelt in de media, en kunnen alleen nog een ingezonden stuk sturen. De vraag is of het wordt geplaatst.
Ik denk dat jouw idee voor de opzet van mijn boek het gaat halen. Daar hoor je binnenkort meer over.
Alle goeds en lieve groet voor jullie. Tot schrijfs weer,
Rachel en Hans-Izaak Kriek.
****
Hallo Johan,
Tsja… Afschuwelijk die voorplaat van het AD – Afschuwelijk in één woord. Snap ik ook niets van. Eens dus. Zelf heb ik deze week de ombudsman van de Volkskrant aangeschreven. De Turk…. Nee! De in Nederland geboren man van Turkse afkomst…. Meer voorbeelden. Met Israëlisch en zo. Hoor je nog van. En ja, het is OP het Kanaleneiland. Niet in, en zeker niet in de Kanaleneilanden. Zo slordig.’
Tot horens, Jan van Ewijk.
****